NGUỒN:
Hưu chiến đêm Giáng sinh 1914 - Điều kỳ diệu của Thiên Chúa
(Christmas Truce of 1914 - The Miracle of God)
(Christmas Truce of 1914 - The Miracle of God)
Đó là lễ Giáng sinh đáng nhớ nhất trong suốt đời tôi: kể từ giờ uống trà chiều hôm qua, tôi biết rằng không có phát súng nào bắn ra từ hai bên chiến tuyến. Đêm qua trăng sáng và không có sương mù, ngay khi trời chập tối, chúng tôi nhóm lửa và cùng hát những bài ca Giáng sinh (Christmas carol). Lính Đức bắt đầu thắp sáng dọc theo rìa chiến hào kéo dài đến chỗ chúng tôi – và chúc mừng Giáng sinh. Họ cũng tặng chúng tôi một vài bài hát..., như thế chúng tôi đang có một buổi họp mặt. Vài người trong số họ nói tiếng Anh thông thạo, và chúng tôi trò chuyện với nhau. Vài người lính Anh đi lần về phòng tuyến bên kia...
Điều đầu tiên tôi nhận ra sáng nay là trời đầy sương mù. Chúng tôi đứng co ro lâu hơn thường lệ. Vài người may mắn có cơ hội dự lễ Tiệc Thánh hồi sáng sớm. Buổi lễ được cử hành trong một trang trại đổ nát khoảng gần 500 m sau lưng chúng tôi. Tôi không đến dự lễ được...Sau khi ăn sáng, chúng tôi chơi bóng đá. Có vài người lính Đức xem chúng tôi chơi bóng. Họ cũng đưa người đến chôn cất một tay súng mà chúng tôi bắn chết trong tuần qua, cách chiến hào của chúng tôi khoảng gần 100 m. Vài người lính Anh đến giúp chôn cất người chết...
Đã xong bữa ăn tối! Chúng tôi thưởng thức tận tình với các món thịt nướng, bánh mì và bánh pudding Giáng sinh... Kế đến là nho, hạnh nhân, cam, chuối, chocolate, có cả cacao và thuốc lá. Có thể nói giống như bữa ăn tối tại nhà. Trước khi nhập tiệc, tôi được niềm vui bắt tay vài người lính Đức...tôi đổi cái mũ trùm đầu lấy một cái mũ vành. Tôi cũng lấy một hạt nút từ áo của họ. Chúng tôi mời nhau thuốc lá... và tán gẫu với nhau. Họ bảo rằng ngày mai họ sẽ không nhắm bắn chúng tôi nếu chúng tôi cũng làm như vậy. Tôi nghĩ rằng chúng tôi đang hưởng không khí của ngày lễ hội – có lẽ là vậy. Sau khi trao đổi chữ ký và chúc mừng năm mới, chúng tôi chia tay...
Khó có thể tưởng tượng rằng chúng tôi đã bắn nhau trước đó trong tuần – thật lạ lùng. Bây giờ trời lạnh buốt, băng giá bao trùm mọi nơi..."
Trên đây là trích đoạn lá thư dài 10 trang của một quân nhân Anh vô danh kể lại những sự kiện diễn ra trong đêm Giáng sinh năm 1914 tại Mặt trận phía Tây (Western Front) giữa lúc Thế chiến thứ nhất đang trong giai đoạn căng thẳng. Câu chuyện về một cuộc hưu chiến bất ngờ và kỳ lạ!
Nó khởi đầu vào ngày trước Giáng sinh 1914, khi lính Đức trang hoàng chiến hào của họ trong vùng Ypres, nhất là ở Saint-Yvon (Bỉ). Những quân nhân Đức thắp nến trong chiến hào, treo nến lên cây thông Giáng sinh, rồi cử hành lễ bằng cách hát vang những ca khúc Giáng sinh (Christmas carol). Mới đầu, khi thấy ánh nến phát ra từ cây thông bên phía lính Đức, các kỹ sư của đơn vị kỹ thuật Hoàng gia Scotland còn tưởng đó là một cuộc tấn công của kẻ thù, cho đến khi họ nghe thấy các lời hát ngân vang: "Stille Natch! Heilige Natch!"(phiên bản tiếng Đức của bài "Đêm thánh vô cùng"). Một người lính Anh hét lớn:" Họ đang hát đấy, chúng ta nên hát theo đi!". Thế là các quân nhân Anh đáp lễ bằng cách hát những ca khúc Giáng sinh của họ. Rồi đến những tiếng kêu to chào hỏi và chúc mừng Giáng sinh vang lên từ hai bên chiến tuyến. Một trong người lính Anh liều lĩnh đứng lên, ló đầu khỏi công sự, rồi có những người khác từ hai phía bắt đầu tiến về khu cấm địa giao tranh để gặp nhau. Những người lính bắt tay và mời nhau thuốc lá cùng xì-gà. Ngay sau đó nhiều người khác cũng đổ ra và kéo đến, trao đổi rượu vang, cognac và thuốc lá để lấy bánh mì đen Westphalia, bánh biscuit và thịt jambon, tặng nhau những kỷ vật như nút áo và nón. Bruce Bairnsfather, một người lính trong cuộc, nhớ lại, "Tôi không chịu đổi ngày Giáng sinh ấy cho bất cứ điều gì khác... Tôi thấy một sĩ quan Đức, có lẽ là một trung úy. Là người thích sưu tập, tôi nói với anh ấy rằng tôi thích những nút áo của anh ấy... Với một kềm cắt tôi khéo léo lặt hai nút áo bỏ vào túi, rồi tặng anh ấy hai nút áo của tôi... Người sau cùng tôi nhìn thấy là một chàng lính Đức kiên nhẫn quỳ trên sàn nhà để tay súng máy của tôi, trước khi nhập ngũ là thợ hớt tóc, dùng tông-đơ tỉa tót mái tóc dài bất thường của mình."
Tác giả Henry Williamson, lúc ấy là một binh nhì 19 tuổi thuộc Lữ đoàn London Rifle, viết trong thư gởi mẹ nhân lễ Boxing Day, "Con viết từ chiến hào. Bây giờ là 11 giờ sáng. Cạnh con là lò sưởi than, đối diện với con là hầm trú ẩn ẩm ướt có chứa rơm. Mặt đất trơn trợt trong giao thông hào, bên ngoài là băng giá. Con đang ngậm tẩu. Trong tẩu có thuốc. Dĩ nhiên, mẹ sẽ nói thế. Nhưng đừng vội. Trong tẩu là thuốc lá Đức. Ha ha, mẹ sẽ nói, là của một tù binh hoăc con tìm thấy trong một chiến hào chiếm được. Ồ không! Đó là quà của một người lính Đức. Vâng, một lính Đức còn sống đến từ chiến hào của anh ấy. Hôm qua lính Anh và Đức gặp và bắt tay nhau trên mặt trận giữa những chiến hào, và trao đổi vật kỷ niệm, và bắt tay nhau. Vâng, suốt ngày lễ Giáng sinh, và như con viết. Thật tuyệt vời!"
Những khẩu đại pháo im tiếng. Súng đạn cũng ngơi nghỉ! Đây cũng là cơ hội để những người lính đem thi thể của đồng đội mình về chôn cất. Các chiến sĩ trận vong được an táng theo nghi thức, được tưởng niệm và nghiêm chào theo quân cách bởi những quân nhân từ hai bên chiến tuyến. Một tang lễ chung được tổ chức trong vùng hoang địa, quân nhân hai bên cùng nhau đọc đoạn Kinh Thánh trong Thánh Vịnh 23.
Đại úy Robert Patrick Miles thuộc Trung đoàn Bộ binh King's Shropshire biệt phái cho Trung đoàn Royal Irish Rifles, dù không may tử trận ngày 30/12/1914, đã được tận hưởng và chứng kiến những thời khắc tuyệt vời đó, như lời ông thuật lại trong một bức thư được đăng trên tờ Daily Mail và tờ Wellington Journal & Shrewsbury News trong tháng 01/1915 (sau khi ông qua đời): "Thứ Sáu (Lễ Giáng sinh). Chúng tôi có một lễ Giáng sinh quá sức tưởng tượng. Một cuộc hưu chiến không chuẩn bị trước cũng không được cho phép nhưng hai bên đều thấu hiểu giá trị của nó và hết lòng tuân giữ đã xảy ra giữa chúng tôi và những người bạn trên mặt trận... Mọi việc bắt đầu từ đêm qua – một đêm sương giá lạnh buốt – ngay khi trời chập tối người Đức kêu chúng tôi, "Này, người Anh, chúc mừng Giáng sinh". Dĩ nhiên chúng tôi cũng hét lớn đáp lễ, rồi nhiều người từ hai phía rời chiến hào của mình, bỏ lại vũ khí, gặp nhau trên khu trận địa giữa hai chiến tuyến. Một thỏa thuận được thiết lập, sẽ không bắn nhau cho đến nửa đêm. Những người lính giao lưu với nhau ở khu trung lập (chúng tôi không cho họ đến quá gần phòng tuyến), trao đổi thuốc lá rất thân thiện. Đêm đó không có tiếng súng nổ."
Về phía quân Đức, khi nghe các binh lính bàn tán về chuyện sẽ gặp các binh lính Anh và chào đón họ như thế nào, chỉ có Trung sĩ Hitler hét to phản đối gay gắt: "Không có thứ gì được gọi là tình bạn với kẻ thù trong chiến tranh, các anh không còn một chút lòng tự trọng Đức nào à?". Chính đêm đó Hitler từ chối cầu nguyện cùng các đồng đội của mình.
Cuộc ngừng bắn cũng lan ra đến những khu vực khác dọc theo chiến tuyến, người ta kể lại rằng binh lính từ hai lực lượng thù địch đã tổ chức những trận bóng đá giao hữu. Trong cuốn phim Joyeux Noêl, những lá thư mà binh sĩ Đức và Anh gởi về gia đình có thuật lại rằng tỷ số của trận đấu là 3-2 với phần thắng thuộc về đội Đức. Tuy nhiên, tại một số khu vực, chiến tranh vẫn tiếp diễn, trong khi ở những nơi khác chỉ xảy ra những cuộc dàn xếp để thu hồi thi thể các binh sĩ tử trận. Năm sau, mặc dù có một ít đơn vị cố sắp xếp những cuộc hưu chiến, số lượng các cuộc ngừng bắn không nhiều bằng năm 1914, một phần do mệnh lệnh nghiêm ngặt từ cấp trên ngăn cấm binh lính hai bên biểu lộ tình thân hữu. Hưu chiến chấm dứt hoàn toàn vào Giáng sinh năm 1916, khi mà chiến tranh leo thang khốc liệt hơn với thiệt hại nhân mạng tăng cao hơn khi xảy ra trận Somme và trận Verdun, cùng với việc sử dụng vũ khí hóa học.
Dù có như thế nào thì có thể nói, cuộc hưu chiến đêm Giáng sinh năm 1914 là một sự kiện bất ngờ và kỳ diệu, là một sự kết nối nhiệm màu yêu thương, một món quà tràn đầy hồng ân mà Thiên Chúa đã ban tặng cho binh sĩ hai đầu chiến tuyến, những con người tuy khác biệt về lý tưởng nhưng chia sẻ cùng đức tin về Thiên Chúa tối cao!
-------------------------
Tham khảo:
-Malcolm Brown và Shirley Seaton: Christmas Truce: The Western Front, 1914 (1984).
-Stanley Weintraub: Silent Night: The Story of the World War I Christmas Truce (2001).
-Và nhiều tài liệu khác trên internet (key words: Christmas truce 1914).
