NGUỒN:
Từ hồi ức của người vô danh
Hôm đó tôi thấy một đám cưới. Nhưng không! Tốt hơn, tôi nên kể cho bạn nghe về cây Giáng Sinh. Đám cưới diễn ra suôn sẻ; Tôi thích lắm, nhưng chuyện khác thì hay hơn nhiều. Không biết như thế nào, nhìn thấy đám cưới, tôi nên nhớ đến cây thông Giáng Sinh.
Chuyện xảy ra như thế này. Cách đây đúng năm năm, vào đêm giao thừa mừng năm mới, tôi được mời đến dự bữa tiệc dành cho trẻ em. Người mời tôi là một doanh nhân nổi tiếng, có quan hệ tốt, có vòng quen biết rộng, có ảnh hưởng lớn, người này biết tất cả những gì cần biết về việc sau lưng hậu trường, vì vậy có lý do chính đáng để tin tưởng, bữa tiệc dành cho trẻ em chỉ là cái cớ để cha mẹ gặp nhau, trò chuyện về những vấn đề thú vị khác theo cách hồn nhiên, ngẫu nhiên, không tính toán. Tôi là người lạ ở đó; không có vấn đề gì thú vị để thảo luận, vì vậy, đã để dành cả buổi tối tùy nghi theo ý thích. Tại bữa tiệc có một người đàn ông khác, rõ ràng không có bạn bè, cũng không họ hàng, giống như tôi, tình cờ có mặt trong dịp gia đình vui vẻ của người khác. Anh ta là người đầu tiên lọt vào mắt tôi - một người đàn ông cao lớn, phong độ, rất nghiêm túc, ăn mặc tươm tất. Nhưng rõ ràng, anh không có tâm trạng chia xẻ cho những gì vui vẻ hay hạnh phúc của gia đình. Thật vậy, bất cứ khi nào anh thấy mình đơn độc trong một góc nào, anh ta mỉm cười, rồi ngay tức khắc nhíu lại đôi lông mày đen rậm rạp. Ngoài chủ nhà, anh không biết một ai trong bữa tiệc. Người ta có thể thấy, anh vô cùng buồn chán, nhưng anh ta vẫn tiếp tục một cách dũng cảm cho đến phút cay đắng cuối cùng, đóng vai người đàn ông hoàn toàn hạnh phúc, đang hưởng thụ khoảng thời gian thực sự vui vẻ.
Sau này mới biết anh là người tỉnh lẻ lên thành phố vì một số công việc vô cùng quan trọng và cực kỳ phức tạp. Anh mang theo lá thư giới thiệu cho chủ nhà, người đã mở rộng sự bảo trợ anh hoàn toàn không có ý đồ, và đã mời anh đến bữa tiệc dành cho con cái của ông, chỉ vì phép lịch sự. Không có trò chơi bài nào, không ai mời anh điếu xì gà, không ai bắt chuyện với anh, có lẽ từ xa, đã nhận ra anh là người khách vụng về, vì lý do đó, anh chàng đáng thương này, không biết phải làm gì với hai bàn tay, đành phải dùng vuốt râu mép cả buổi tối. Râu mép làm anh thực sự đẹp trai. Nhưng vuốt ve chúng một cách nhiệt tình đến nổi người ta không thể không cảm thấy, bộ râu mép đã được đưa vào đời sống trước, rồi anh mới đến sau, gắn râu lên để vuốt.
Ngoài nhân vật kỳ lạ này, người đã tham gia một cách phi thường vào buổi lễ kỷ niệm gia đình của chủ nhà, (người cha đáng tự hào của năm cậu con trai vạm vỡ), còn một người đàn ông nữa trong phòng khiến tôi tò mò. Nhưng ông ấy là người hoàn toàn khác. Một người đàn ông của cơ hội. Tên là Julian Mastakovich. Ngay từ cái nhìn ban đầu, rõ ràng ông có cùng quan điểm với chủ nhà, cũng như chủ nhà có thiện cảm với anh bạn đang vuốt râu. Chủ nhà và bà vợ khiến ông ta choáng ngợp bởi những lời khen ngợi, khiêu vũ với ông, mời thức uống, xu nịnh ông, đưa khách của họ đến gặp ông để được giới thiệu, nhưng không đưa ông đi giới thiệu với bất kỳ ai. Tôi nhận thấy một giọt nước mắt lấp lánh trong mắt người chủ nhà khi Julian Mastakovich nhận xét về bữa tiệc mà thông thường ông không dành thời giờ tham dự một cách vui vẻ như vậy. Tôi không biết tại sao, nhưng cảm thấy sợ hãi trước sự hiện diện của một nhân vật quan trọng. Kính nhi viễn chi bọn trẻ, tôi lui vào căn phòng nhỏ, hoàn toàn vắng vẻ, ngồi xuống dưới giàn hoa, chiếm gần một nửa căn phòng, do bà vợ đã chuẩn bị cắm sẵn.
Tất cả bọn trẻ đều vô cùng đáng yêu và hoàn toàn kiên quyết không cư xử như người lớn. Bất chấp những lời khuyên nhủ của các bà mẹ và cô giáo yêu quý, chúng lột sạch cây thông Giáng Sinh đến miếng kẹo cuối cùng trong nháy mắt và thậm chí còn có thời giờ để đập vỡ một nửa số đồ chơi trước khi biết món đồ đó dùng để làm gì. Một cậu bé mắt đen, tóc xoăn, trông đặc biệt dễ thương, luôn cố gắng bắn tôi bằng khẩu súng gỗ. Nhưng chính em gái cậu mới là người thu hút sự chú ý hơn bất kỳ đứa trẻ nào khác trong bữa tiệc. Cô gái mười một tuổi, xinh đẹp như bức tranh, rất ít nói, xanh xao, mơ màng, với đôi mắt to, trầm ngâm và nổi bật. Chắc hẳn bọn trẻ đã làm việc gì đó khiến cô không vui, vì cô đi vào cùng phòng tôi đang ngồi, rồi trốn chơi búp bê trong một góc. Những vị khách kính cẩn chỉ ra một nhà thầu chính phủ giàu có, cha của cô ấy, và tôi nghe ai đó thì thầm nói rằng ông ta đã dành ra ba trăm nghìn rúp để làm của hồi môn cho cô. Quay lại để xem ai đang quan tâm đến câu chuyện này, và ánh mắt tôi rơi vào Julian Mastakovich, người đang chắp tay sau lưng, đầu hơi nghiêng sang một bên, dường như đang chăm chú lắng nghe cuộc nói chuyện vu vơ của những người này.
Sau đó, tôi không thể không khâm phục sự khôn ngoan của chủ nhà trong việc phân phát quà cho trẻ em. Cô bé có một phần ba trăm nghìn rúp đã nhận được con búp bê đắt giá nhất. Tiếp theo là những món quà giảm giá trị tương ứng với sự giảm sút địa vị xã hội cha mẹ của tất cả những đứa trẻ hạnh phúc này. Đứa trẻ cuối cùng được nhận quà, cậu bé mười tuổi, nhỏ nhắn, gầy gò, tàn nhang, tóc đỏ, chẳng có gì ngoài một cuốn truyện kể về sự hùng vĩ của thiên nhiên, những giọt nước mắt đã rơi dưới ảnh hưởng cảm xúc mạnh mẽ, v.v., không có hình ảnh hoặc thậm chí một đoạn văn kết luận. Cậu là con trai của một góa phụ nghèo, cô gia sư của bầy con chủ nhà. Một cậu bé hoàn toàn nhút nhát và sợ hãi. Cậu mặc chiếc áo khoác bằng vải rẻ tiền. Sau khi nhận được cuốn sách, cậu đi lang thang trong các đồ chơi khác một lúc lâu. Nó rất muốn chơi với những đứa trẻ kia, nhưng không dám: người ta có thể thấy nó đã cảm nhận và hiểu được vị trí của mình.
Tôi rất thích theo dõi trẻ em, vì sự biểu lộ độc lập ban đầu của chúng rất hấp dẫn. Tôi nhận thấy cậu bé tóc đỏ bị cám dỗ bởi những món đồ chơi đắt tiền của các đứa trẻ khác, và đặc biệt là bởi rạp hát, nơi cậu rất muốn tham gia, đến nỗi cậu không ngần ngại tỏ thái độ nịnh hót. Mỉm cười và hòa nhập với những đứa trẻ khác, tặng quả táo của mình cho thằng bé có khuôn mặt nhợt nhạt, đã có rất nhiều quà gói trong tấm khăn tay, thậm chí cậu còn đi xa đến mức cho đứa bé khác cưỡi trên lưng để không bị đuổi khỏi nhà hát. Nhưng một phút sau, một thằng nhóc láu cá nào đó đã cho cậu một trận tơi tả. Cậu không dám khóc. Mẹ cậu, cô gia sư, ngay lập tức can thiệp và bảo cậu không được tham gia vào trò chơi của những đứa trẻ này. Cậu bỏ đi vào cùng phòng khách, nơi cô bé đang chơi một mình. Cô kết bạn với cậu, cả hai bắt đầu mặc quần áo cho con búp bê đắt tiền, công việc mà họ nhanh chóng say mê.
Tôi ngồi đó khoảng nửa tiếng đồng hồ trong giàn trường xuân và gần như ngủ thiếp khi lắng nghe cuộc trò chuyện rôm rả của cậu bé tóc đỏ và cô bé xinh đẹp với của hồi môn ba trăm nghìn, cả hai đều rất bận rộn với con búp bê, khi Julian Mastakovich bất ngờ bước vào phòng. Ông đã lợi dụng một cảnh khá hổ thẹn do những đứa trẻ cãi nhau, để trốn khỏi phòng khiêu vũ mà không bị chú ý. Tôi nhận thấy chỉ một phút trước, ông đã nói chuyện rất sôi nổi với cha của người thừa kế tương lai, người mà ông vừa được giới thiệu, về tính ưu việt của một ngành công vụ nào đó so với ngành dịch vụ công cộng khác. Bây giờ ông đang đắm chìm trong thiền định, dường như đang tính toán trên những ngón tay.
"Ba trăm... ba trăm..." ông thì thào. "Mười một... mười hai... mười ba..." ông ta tiếp tục đếm "Mười sáu - năm năm! Giả sử nó ở mức 4 phần trăm - như vậy sẽ là 12, 5 nhân 12 là 60, và tiền lãi của 60... à, giả sử, trong 5 năm nữa, nó sẽ là 400. Vâng, đó là nó!... Nhưng, Chúa ơi, ông sẽ không đầu tư nó với giá lời bốn phần trăm, không phải tên khốn đó! Nhiều khả năng ở mức tám hoặc mười phần trăm. Chà, vậy thì, giả sử, năm trăm, vâng, ít nhất năm trăm nghìn, điều đó là chắc chắn. Tất nhiên, có thể có một cái gì đó cho quần tây của cô ấy... h'm..."
Ông ngừng thiền, xì mũi và định đi ra khỏi phòng, chợt ánh mắt rơi vào cô gái nhỏ và đứng sững lại. Không nhìn thấy tôi đằng sau những chậu cây xanh. Đối với tôi, ông ta dường như đang ở trong trạng thái rất kích động. Không thể nói đó là số tiền mà ông đã làm trong trí tưởng tượng, hay là việc gì khác, nhưng ông cứ xoa tay và không thể đứng yên một lúc. Sự phấn khích này tăng lên thành nec plus ultra (không thể cao hơn nữa) khi ông dừng lại và ném cho cô bé thừa kế tương lai một cái nhìn quả quyết. Ông định bước tới chỗ cô, nhưng trước tiên lén lút nhìn quanh phòng. Sau đó, bắt đầu rón rén bước đến đứa trẻ như thể cảm thấy có lỗi với ai đó. Ông đến gần cô với nụ cười ẩn ý và hôn lên đầu cô. . Cô gái nhỏ, không mong đợi hành vi này, đã thốt lên một tiếng kêu sợ hãi.
"Bé cưng, đang làm gì đây?" Ông thì thầm hỏi, ném cái nhìn lén lút khác xung quanh và vỗ nhẹ vào má cô gái nhỏ.
"Đang chơi..."
"Ồ? Với cậu này?"
Julian Mastakovich nhìn cậu bé dò hỏi.
"Cháu ngoan, chạy ra chơi ở phòng khiêu vũ."
Cậu bé nhìn anh chằm chằm, nhưng không trả lời. Julian Mastakovich lại lén lút nhìn quanh và lại cúi xuống cô bé.
"Bé cưng, bé chơi gì đó?... Búp bê?"
"Chơi búp bê," cô bé trả lời, cau mày và hơi sợ hãi. "Búp bê...Bé cưng, cháu có biết búp bê làm bằng gì không?"
"Không, thưa ông," cô gái trả lời thì thầm, cúi đầu xuống.
"Bé cưng, nó làm bằng vải vụn." Rồi nhìn cậu bé một cách nghiêm nghị, Julian Mastakovich nói thêm,
"Cậu bé, đi chơi với các bạn trai trong phòng khiêu vũ." Hai đứa bé cau mày và nắm chặt lấy nhau. Họ không muốn bị chia cách.
"Cháu có biết tại sao họ tặng cháu con búp bê đó không?" Julian Mastakovich hỏi, càng lúc càng hạ thấp giọng.
"Không, thưa ông."
"Bởi vì cháu là đứa trẻ ngọt ngào và ngoan ngoãn suốt cả tuần." Lúc này, Julian Mastakovich đang trong cơn phấn khích tột độ, cẩn thận đưa mắt nhìn quanh phòng, càng lúc càng hạ giọng trầm, hỏi thì thầm khó nghe, giọng vỡ ra vì xúc động và sốt ruột
"Và cháu có hứa sẽ thích chú không, bé cưng, khi chú đến thăm bố mẹ cháu?" Nói điều này, Julian Mastakovich cố gắng hôn "cô bé yêu" một lần nữa, nhưng cậu bé tóc đỏ, thấy cô sắp khóc, đã nắm lấy tay cô và bắt đầu thút thít vì cảm thông với cô. Julian Mastakovich vô cùng tức giận. "Đi đi, đi ra khỏi đây!" ông nói với cậu bé.
"Đi đi, đến gặp các bạn đang chơi trong phòng khiêu vũ!"
"Không, không," cô bé kêu lên.
"ông đi đi! Để yên anh ấy, để yên anh ấy, được không?" cô ấy nói, gần như muốn khóc.
Có ai đó gây ồn ngoài cửa. Julian Mastakovich sợ hãi và vươn người lên một cách hết sức uy nghi. Nhưng cậu bé tóc đỏ, thậm chí còn sợ hãi hơn cả Julian Mastakovich, đã bỏ rơi cô gái và nép sát vào tường, lẻn ra khỏi phòng khách đi vào phòng ăn. Để tránh bị nghi ngờ, Julian Mastakovich cũng đi vào phòng ăn. Ông ta đỏ như con tôm hùm, và liếc nhìn vào gương soi, dường như cảm thấy xấu hổ về bản thân. Tôi hy vọng ông nhận lỗi vì sự phấn khích và thiếu kiên nhẫn của mình.
Tất nhiên, có thể là ngay từ đầu ông đã quá sửng sốt trước số tiền làm được trên đầu ngón tay, đến nỗi bị nó cám dỗ và thôi thúc bất chấp tất cả tầm quan trọng và phẩm giá của mình. Ông đã quyết định hành động như một thanh niên nóng nảy, muốn chiếm lấy đối tượng khao khát như vũ bão, quên nghĩ rằng đối tượng khao khát này không thể trở thành hiện thực trong ít nhất năm năm nữa.
Tôi đi theo quý ông đáng kính vào phòng ăn. Nhìn thấy một cảnh tượng kỳ lạ, Julian Mastakovich, đỏ mặt vì bực tức, giận dữ, đang bắt nạt cậu bé tóc đỏ, cậu càng lúc càng lùi xa, không biết chạy đi đâu trong nỗi kinh hoàng.
"Biến mất đi, đồ ăn mày thúi, cút đi! Mày làm gì ở đây? Trộm trái cây phải không? Trộm trái cây hả? Cút đi, đồ hư đốn! Cút đi, đồ ngốc! Đi đến chơi với bạn mày đi! Đi!"
Cậu bé sợ hãi, trong một nỗ lực điên cuồng để thoát khỏi kẻ truy đuổi mình, đã cố gắng chui xuống gầm bàn. Nhưng Julian Mastakovich, vô cùng tức giận, lấy chiếc khăn tay lớn bằng vải lanh, bắt đầu quất một cách tàn nhẫn, ép đứa trẻ, lúc này đã trở nên im lặng như chuột, chui ra khỏi gầm bàn. Cần ghi lại ở đây, Julian Mastakovich hơi to béo. Nói một cách ngắn gọn, ông ta là một người đàn ông bóng bẩy, má hồng hào, thân hình rắn chắc, mập mạp, có cặp đùi béo, khỏe như ngựa, và tròn như một quả hạch. Ông toát mồ hôi, thở hổn hển và mặt đỏ bừng. Cuối cùng, gần như phát điên lên vì giận dữ, sự phẫn nộ lớn đến mức và có lẽ - ai biết được? - lòng ghen tị. Tôi phá lên cười. Julian Mastakovich quay lại, dù bất chấp tất cả lòng tự trọng của mình, vẫn vô cùng bối rối. Đúng lúc đó chủ nhà bước vào từ cánh cửa đối diện. Cậu bé chui ra khỏi gầm bàn, lau khuỷu tay và đầu gối. Julian Mastakovich vội đưa chiếc khăn tay đang cầm ở một đầu lên mũi.
Chủ nhà nhìn ba chúng tôi với vẻ mặt hơi khó hiểu; nhưng là một người từng trải và có cái nhìn nghiêm túc về cuộc sống, ngay lập tức tận dụng cơ hội để gây ấn tượng cho vị khách.
"Đây là cậu bé, thưa ông," ông nói, chỉ vào cậu bé tóc đỏ, "Tôi đã nói với ông về..." "Tôi xin lỗi, ông nói sao?"
Julian Mastakovich, người vẫn chưa hoàn toàn bình tĩnh, hỏi.
"Con trai cô gia sư của các con tôi," chủ nhà tiếp tục với giọng điệu của một người đàn ông đang cầu xin một đặc ân.
"Thưa ngài, cô ấy là một phụ nữ có hoàn cảnh khá nghèo khó, góa phụ của một công chức rất trung thực, và đó là lý do tại sao tôi nghĩ ngài có thể..."
"Không, không, không," Julian Mastakovich vội kêu lên. "Tôi xin lỗi, nhưng điều đó hoàn toàn nằm ngoài khả năng. Tôi đã hỏi nhưng không có chỗ trống nào, và ngay cả khi có chỗ trống, vẫn có hàng tá ứng viên đang chờ đợi với điều kiện tốt hơn. Xin lỗi. Rất xin lỗi."
"Thật đáng tiếc," chủ nhà nói,
"cậu bé này ít nói và không gây phiền phức."
"Thưa ông, thằng bé rất nghịch ngợm, theo những gì tôi thấy về nó," Julian Mastakovich đáp lại với một cái nhếch mép đầy kích động. "Đi đi, cậu bé! Còn chờ gì nữa? Đi ra chơi với các bạn! "
Đến đây, có vẻ như ông ấy không thể tiếp tục được nữa và liếc nhìn tôi qua khóe mắt. Tôi cũng không nhịn được mà cười thẳng vào mặt ông ta. Julian Mastakovich lập tức quay đi và hỏi chủ nhà bằng một giọng đủ to để tôi có thể nghe thấy người thanh niên lạ mặt đó là ai. Họ bắt đầu trao đổi những tâm sự thì thầm và rời khỏi phòng. Sau đó, tôi thấy Julian Mastakovich lắc đầu một cách hoài nghi khi lắng nghe chủ nhà.
Cười thỏa thích, tôi trở lại phòng khiêu vũ. Ở đó, người đàn ông vĩ đại, được bao quanh bởi các bậc cha mẹ, bao gồm cả chủ nhà và bà vợ, đang nói rất nhiệt tình về một điều gì với một phụ nữ mà ông mới được giới thiệu. Người phụ nữ đang nắm tay cô bé mà Julian Mastakovich đã cố thân thiện trong phòng khách khoảng mười phút trước.
Bây giờ ông ấy ngây ngất trong những lời ca ngợi về vẻ đẹp, tài năng, sự duyên dáng và sự sinh sản tốt của đứa trẻ ngọt ngào. Ông hoàn toàn không giấu diếm quỳ xuống trước người mẹ, người đã lắng nghe anh ta gần như rơi nước mắt vì sung sướng. Đôi môi của người cha đang mỉm cười. Chủ nhà rất vui mừng trước những biểu hiện của niềm vui chung này. Ngay cả những vị khách cũng cảm thông sâu sắc; ngay cả những đứa trẻ cũng được yêu cầu ngừng chơi để không cản trở cuộc trò chuyện; không khí đã thể hiện được sự tôn kính. Sau đó, tôi nghe nói, người mẹ thân yêu của cô gái nhỏ duyên dáng, đã vô cùng cảm động, đã cầu xin Julian Mastakovich hãy tử tế để tôn vinh ngôi nhà của bà với sự hiện diện của con người vô giá như ông; Julian Mastakovich đã nhận lời mời với nhiệt tình không giả tạo. Sau đó, các vị khách sử dụng nhiều cách theo các quy tắc phép lịch sự, đã tranh giành để tuôn những lời khen ngợi cảm động nhất cho chủ thầu xây cất, vợ của chủ thầu, cô gái nhỏ, và cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, Julian Mastakovich.
"Quý ông đó đã kết hôn chưa?" Tôi hỏi một trong những người quen đang đứng gần Julian Mastakovich nhất bằng một giọng khá to.
Julian Mastakovich ném cho tôi một cái nhìn đầy thù hận và dò xét.
"Không," người quen của tôi trả lời, bị sốc vì sự vi phạm cách cư xử lịch sự của tôi, một sự vi phạm mà tôi phải nói là cố tình.
Cách đây vài ngày, khi tôi đi ngang qua một nhà thờ nào đó, tôi ngạc nhiên khi thấy một đám đông và rất nhiều xe ngựa phía trước. Mọi người xung quanh đang nói về một đám cưới. Ngày nhiều mây; trời bắt đầu mưa. Đi theo đám đông vào nhà thờ, trong đó tôi thấy chú rể. Người đàn ông nhỏ bé, tròn trịa, bóng bẩy, bụng phệ, trang điểm rất kỹ lưỡng. Ông không bao giờ ngồi yên, có mặt ở mọi nơi trong nhà thờ cùng một lúc, tham dự mọi việc và ra lệnh. Cuối cùng, một tin đồn lan truyền trong đám đông rằng cô dâu đã đến. Tôi chen lấn qua đám đông, nhìn thấy một cô gái cực kỳ xinh đẹp mà đối với họ mùa xuân mới bắt đầu. Nhưng cô gái xinh đẹp lại buồn và xanh xao. Cô ấy nhìn xung quanh tỏ vẻ không quan tâm; Thậm chí, tôi tưởng tượng, đôi mắt cô đỏ hoe vì gần đây đã khóc. Vẻ nghiêm khắc cổ điển hiện mọi đường nét trên khuôn mặt cô, làm tăng sự trang nghiêm cho vẻ đẹp. Qua sự khắc nghiệt và trang nghiêm này, qua nỗi buồn này, người ta vẫn có thể bắt gặp một tia sáng yếu ớt của tuổi ngây thơ ban đầu chớm nở. Tôi có cảm giác là một thứ gì đó ngây thơ đến khó tin, một thứ gì chưa có thời gian để thành hình, một thứ gì trẻ trung và mới mẻ, dường như đang thầm cầu xin lòng thương xót.
Mọi người nói, cô chỉ mới mười sáu tuổi. Nhìn kỹ chàng rể, tôi nhận ra ngay Julian Mastakovich. Tôi nhìn cô ấy. Chúa ơi!...
Tôi bắt đầu đi nhanh ra cửa. Trong đám đông, họ nói, cô dâu là nữ thừa kế của hồi môn trị giá năm trăm nghìn, chưa kể hàng nghìn tiền chi phí cho chiếc áo cưới của cô...
"Trời ơi, ông ta tính đúng rồi," ý nghĩ bật ra, khi tôi lách người bước ra đường.
