NGUỒN:
Cảm phục linh mục Đình Chẩn, dịch giả tác phẩm kinh điển Thần Khúc của Dante Alighieri.
Tôi mới biết linh mục Đình Chẩn thông qua bản dịch Thần Khúc của Dante mà ngài chuyển ngữ và Việt hóa do bác Phí Mạnh Tường giới thiệu và gửi tặng. Thông qua những tâm tình tự sự của dịch giả, cũng như lời giới thiệu về tác giả và tác phẩm Thần Khúc và đọc qua lời thơ dịch thuật của dịch giả trong tập Thiên Đàng tôi xin có vài lời nhận định và cảm mến dành riêng dịch giả linh mục Đình Chẩn như là một lời tri ân gửi tới công trình ý nghĩa của dịch giả dành cho người đọc sách bằng Tiếng Việt.
1. Lựa chọn Việt hóa tác phẩm Dante Alighieri của linh mục Đình Chẩn, theo tôi là một lựa chọn rất ích lợi cho văn học Công Giáo vì nó làm phong phú tâm hồn của người sống đức tin. Niềm tin của người Việt Công Giáo từ xưa đến nay, có thể đang bị xơ cứng bằng lối rao giảng truyền thống các tín lý, tín điều buộc phải tin, trong đó có thế giới siêu hình như là một vùng cấm ít ai biết tới, kể cả các linh mục cũng ít đề cập sâu về Hoả Ngục, Luyện Ngục, Thiên Đàng. Người ta chỉ mới biết tới một cách khái quát, chung chung đa phần theo hướng giáo dục và phản tỉnh đời sống đạo. Thì thông qua dịch giả linh mục Đình Chẩn, người Công Giáo được tiếp xúc với một tác phẩm văn học đúng nghĩa với niềm tin của mình để từ đó xây dựng một đời sống đức tin phong phú thông qua hồn thơ của Dante Alighieri mà dịch giả linh mục Đình Chẩn đã Việt hóa. Phải thừa nhận đây là một tác phẩm khó đọc nhưng bằng sự nỗ lực của dịch giả trong việc sử dụng ngôn ngữ văn thơ thuần Việt, cùng với những chú giải tận tình, tôi đã thấy mình quả thực đang được hưởng một bữa tiệc thơ trác tuyệt, kinh điển của nhân loại. Lời thơ của Dante xa lạ, đã được dịch giả linh mục Đình Chẩn chế biến lại cách khéo léo phù hợp với khẩu vị tinh thần đức tin của người công giáo Việt Nam. Nếu trước đây đại bộ phận người có đức tin sống đạo bình dân ở các giáo xứ lâu đời, người Công giáo sẽ có thói quen đọc kinh cầu nguyện, đi lễ nghe giảng, đọc sách Kinh Thánh, suy niệm... mỗi ngày nhưng hiện nay, do nhu cầu nhận thức của người Công giáo Việt Nam ngày một lên cao, việc mở rộng sang các sinh hoạt văn học Công giáo để làm thăng tiến thế giới tinh thần cho đời sống đức tin là cần thiết. Đời sống đạo đức và đức tin Công Giáo cũng phải được thăng hoa và hội nhập với thế giới bằng những sinh hoạt vượt lên trên những thói quen truyền thống thì linh mục Đình Chẩn với bản Việt hóa Thần Khúc đã xuất hiện đúng thời điểm, đúng nhu cầu đó của người Công giáo, đó cũng là một bước ngoặt mang tính lịch sử lớn cho sự phát triển tinh thần lớn mạnh của người Công giáo Việt Nam trong tương lai.
2. Dịch giả linh mục Đình Chẩn đã có một lựa chọn mang tính sứ mệnh vì đã Việt hóa một tác phẩm văn học Công Giáo kinh điển của nhân loại. Tác phẩm Thần Khúc của Dante Alighieri thuộc dạng cực khó thẩm thấu vì mang một cấu trúc siêu hình, siêu thực, siêu không gian... Tác phẩm đã được nhiều dịch giả chuyển ngữ về Tiếng Việt từ nhiều thập kỷ trước nhưng người công giáo từ bình dân, tới trí thức cũng ít mặn mà quan tâm vì ngôn ngữ xa lạ, gây hiểu lầm, mâu thuẫn với niềm tin Công giáo vốn có của mình. Thì với việc Việt hóa tác phẩm Thần Khúc của Dante, dịch giả linh mục Đình Chẩn với sự am hiểu về thần học, văn hóa, lịch sử Việt - Ý, và sở học văn học, triết học của mình, ngài đã bày biện sẵn cho chúng ta mọi thứ cần thiết để hòa mình thưởng lãm với thế giới siêu hình bằng ngôn ngữ thuần Việt, thuần niềm tin Công Giáo. Thần Khúc quả thực, là một món ăn tinh thần vô giá, đầy ý nghĩa mà sau thời gian dài du học, dịch giả đã mang về tặng cho người Công Giáo Việt Nam, cũng như bạn đọc Tiếng Việt nói chung ở trong nước và cả hải ngoại.
3. Mặc dù, được dịch giả bày biện sẵn để ta thưởng thức nhưng để đọc Thần Khúc và cảm nhận và hiểu được thấu cảm cả bốn lớp nghĩa là nghĩa đen, nghĩa bóng, nghĩa đạo đức và nghĩa thần bí thì đọc Thần Khúc vẫn phải đòi hỏi thời gian nhiều năm và đòi hỏi một số kiến thức cũng như niềm tin nhất định. Nói như vậy, không phải để mọi người sợ hãi khi tiếp cận Thần Khúc nhưng là để thấy được tầm vóc lớn lao kinh điển của tác phẩm mà dịch giả Đình Chẩn đã lựa chọn chuyển ngữ và Việt hóa trong 14 năm ròng.
4. Thần Khúc của Dante Alighieri, chắc chắn mở rộng cho bạn đọc bước vào kinh nghiệm vừa tự nhiên, vừa siêu nhiên về một thế giới siêu hình tưởng chỉ có các triết gia, các nhà thần học được cảm nếm thì Dante đã kinh qua và phác họa tài tình để mọi người đều có thể cảm nhận và hình dung. Đọc Thần Khúc tuy khó nhưng sẽ dễ dàng hơn nếu chúng ta có một niềm tin vào Thiên Chúa và vào sự sống đời sau là thiên đàng, hoả ngục, luyện ngục.
5. Đọc Thần Khúc thú vị, trước tiên, ta nên để ta được tự nhiên tham dự vào một hành trình cùng với tác giả ở từng phân khúc khác nhau như là hành trình thực của cuộc đời mình mình. Chúng ta sẽ được tác giả và dịch giả đưa đi thưởng lãm những cảm xúc, nét đẹp, và trải nghiệm trác tuyệt bằng những ngôn từ đẹp nhất mà chúng ta có thể thấy để nhận thức và hòa đắm vào trong các màu nhiệm siêu phàm.
6. Cuối cùng, bằng tâm tình tạ ơn Chúa vẫn hằng yêu thương quan phòng trong mọi việc và cám ơn bác Phí Mạnh Tường đã đưa tới một cơ duyên tuyệt vời là có được ấn phẩm Thần Khúc của dịch giả linh mục Chẩn Đình là cuốn sách quý giá, là một trải nghiệm về thế giới siêu hình tuyệt mỹ để gối đầu giường làm món ăn tinh thần cho tâm hồn được thưởng thức và lớn lên mỗi ngày!
【SG 18/10/2022, Paul Nguyễn Hữu Thật】
