NGUỒN:
"Thanh nam châm thu hút mọi thế hệ vẫn là cái cao thượng, cái đẹp và cái nhân đạo của lòng người". (Xêlêkhốp).
Có lẽ đó là lí do mà tác phẩm Thần khúc thu hút tôi từ ngày đầu tiên đọc đến hôm nay. Trong bài viết này tôi muốn chia sẻ với các bạn của tôi đôi điều cảm nhận chân thành sau khi tôi đọc tác phẩm. Đó là những thôi thúc trong tâm hồn tôi nhận được khi trải nghiệm từng khoảnh khắc cùng với Thần Khúc.
Tôi được nghe nhiều người nói về giá trị lớn lao của tác phẩm nên tôi vẫn đinh ninh sợ rằng mình đọc không hiểu, phải tầm cỡ văn thơ lão luyện, một tâm hồn thâm cung bí nhiệm lắm thì mới cảm thụ được. Từ suy nghĩ ấy, lúc đầu tôi chỉ định lần giở vài trang thoáng qua, có thử nếm thơ thì cũng vài ba đoạn, có hơn một chút cũng chỉ là đọc phần tóm tắt toàn bộ tác phẩm. Thế nhưng, những dự tính trong suy nghĩ ấy đã không xảy ra. Một trải nghiệm thật lạ lùng khi tôi đọc được một số Thiên Khúc trong quyển Thiên Đàng.
Trước hết, tôi thấy Thần Khúc thực sự là một tác phẩm dẫn vào con đường nên thánh. Nếu bạn được cuốn hút vào trang thơ Thiên Đàng, bạn sẽ được dẫn vào thế giới vẻ đẹp thánh thiêng. Bằng những hình ảnh, từ ngữ đầy sức gợi hình đã tạo một cảm nghiệm về thế giới Thiên Đàng trong tâm hồn bạn. Ví dụ như:
Ôi ân sủng dạt dào hợp trong trẻo
Hút hồn tôi vào ánh sáng huyền siêu
Từ thẳm sâu chiêm ngắm Ánh Tình Yêu
Trong Đức Ái tất cả đều nên một! (trang 415)
Nếu chỉ dừng lại mức độ được xem cảnh Thiên Đàng như thế thì tôi sẽ để tự bạn tìm kiếm lấy, thế nhưng, có một sự bình an rất riêng tôi nhận được khi miên man trên từng dòng thơ. Lúc đầu, tôi nghĩ sự bình an bên trong ấy nhờ vào nhịp thơ nhịp nhàng, vần điệu êm ả nhưng tôi đã khám phá ra một điều quan trọng hơn. Tâm hồn tôi được no thỏa bởi khát vọng được chạm tới nguồn Chân Thiện Mỹ. Tôi hiểu được rằng khát khao sâu thẳm hướng về sự thiện vẫn ở đó trong lòng mình, một khi gặp được điều gì giống như thế, sự bình an và hạnh phúc sẽ đến. Đối với tôi, tác phẩm là một nguồn nuôi dưỡng tâm hồn trở nên an lành hơn, thanh thoát hơn.
Cảm nghiệm thứ hai tôi muốn chia sẻ: đọc tác phẩm là một cách để tôi khám phá thế giới nội tâm của linh hồn mình. Hiển nhiên, Thần Khúc diễn tả về ba thực tại đời sau: Hỏa Ngục, Luyện Ngục và Thiên Đàng. Nhưng nơi từng trang thơ về thế giới ấy bạn sẽ gặp thấy mình ít nhiều đều có nét tương đồng được diễn tả qua các nhân vật trong tác phẩm. Có khi, vẻ đẹp nhân phẩm con người trở nên méo mó vì thế lực sự dữ lôi kéo và họ chịu khốn khổ trong Hỏa Ngục vì lựa chọn tự do của mình. Có khi bạn thấy mình trong những nhân vật đầy những yếu đuối và lầm lạc phải trải qua thanh luyện trong Luyện Ngục. Và có khi bạn thấy mình thấp thoáng nơi những người khao khát một thế giới hòa bình, an lạc, họ được cung chiêm những vẻ đẹp tuyệt mỹ nơi hào quang của Thiên Chúa trên Thiên Đàng. Khi gặp thấy mình ở đó chính là lúc bạn khám phá ra những dòng tư tưởng bạn đang cưu mang, những thái độ bạn đang có và những số phận cuộc đời mà bạn đang lựa chọn. Nhìn lại chính bản thân, để cho Sự Thiện thu hút bạn, giúp bạn rời xa những cám dỗ trần tục, dám thay đổi chính mình trở nên tốt hơn, theo tôi, đó chính là điều tuyệt vời nhất mà tác phẩm mang lại.
Như thế, món quà đặc biệt tôi nhận được khi đọc tác phẩm này là hành trình giúp tôi trở về với Thiên Chúa. Bằng kinh nghiệm đức tin Kitô giáo, khi đọc Thần Khúc tôi có thể cảm nghiệm điều này một cách xác tín. Nếu trong cuộc đời bạn đã hơn một lần kinh nghiệm về tội, về sự sa ngã, về những lần tham sân si, có lẽ tác phẩm sẽ giúp bạn nhận hiểu được nhiều bài học quí báu. Nếu bạn đã trải qua những phút yếu đuối của phận người, những lần phạm tội bạn sẽ hiểu được cảm giác cắn rứt lương tâm, sợ hãi, nhát đảm và cả những thất vọng. Tác phẩm sẽ là nguồn cảm hứng để bạn bắt đầu hành trình từ trong bóng tối bước vào nơi ánh sáng và sự bình an thật. Kiên trì trong thử thách có lẽ là một bài học cần thiết mà mỗi chúng ta cần có ở thời điểm hiện tại.
Thần Khúc là một kho tàng khôn ngoan kết tinh từ kinh nghiệm đức tin, kinh nghiệm thân phận hữu hạn nơi phận người của Dante và một niềm tin tưởng tuyệt đối vào tình yêu Thiên Chúa. Một tác phẩm đã được thai nghén và ra đời cách đây hơn 700 năm, nhưng dòng chảy khôn ngoan trong tác phẩm vẫn trường tồn đến tận hôm nay. Thật đáng để trân trọng món quà tinh túy này. Qua đôi dòng chia sẻ này, tôi cũng muốn cảm ơn Lm. Đình Chẩn người đã chuyển dịch tác phẩm cho độc giả như tôi có thể cảm nhận được dòng chảy khôn ngoan ấy. Tôi tin rằng với bản dịch Việt hoá, thể hiện qua các thể thơ của Việt Nam, cùng sự giàu có của ngôn ngữ tiếng Việt, những khái niệm trừu tượng trong tác phẩm trở nên gần gũi với văn hóa chúng ta. Còn rất nhiều giá trị tuyệt vời mà tác phẩm mang lại mà tôi chưa khám phá hết. Ở đây, tôi chỉ ghi nhận một vài cảm nghiệm đơn sơ dưới góc độ của một độc giả bình thường, người cùng niềm tin với tác giả và dịch giả, nhưng không có hiểu biết sâu về văn chương, thi phú. Một điều chắc chắn tôi cảm nhận được là Thần khúc đã khơi lên trong lòng tôi sự thiện lành mà lâu nay vẫn ẩn trong sâu thẳm tâm hồn.
Hy vọng rằng, các bạn của tôi cũng sẽ có một hành trình trải nghiệm cùng tác phẩm thật no thỏa và bình an. Để rồi, chúng ta có thể tìm thấy và xây dựng một thế giới Thiên Đàng ngay từ trong cuộc sống hiện tại này, phải không nhỉ?!
【Ter. Tuyết Trinh, Độc giả】
