Khi tân Đại sứ Hoa Kỳ tại Tòa thánh, ông Joseph Donnelly, trao quốc thư cho Đức Giáo hoàng Phanxicô vào ngày 11 tháng 4 vừa qua, các Ngài đã nói chuyện riêng với nhau trong khoảng nửa giờ và dành phần lớn thời gian để thảo luận về cuộc chiến ở Ukraina.
Đại sứ Hoa Kỳ tại Vatican, Joseph Donnelly tiếp kiến Đức Giáo hoàng Phanxicô
Ông Donnelly đã nói về điều này trong một cuộc phỏng vấn với Tạp chí America tại Villa Richardson, dinh thự chính thức của đại sứ ở Roma, vào ngày 19 tháng 5. Ông cũng nói về cách ông nhìn nhận vai trò đại sứ của mình; mối quan hệ thân thiết, cá nhân của ông với Tổng thống Joe Biden; và một số vấn đề nổi cộm nằm trong chương trình nghị sự của ông trong mối quan hệ với các quan chức cấp cao của Vatican — bao gồm Ukraina, vùng Đất Thánh, Trung Quốc, biến đổi khí hậu, chăm sóc sức khỏe, nhân quyền và tự do tôn giáo.
Là thượng nghị sĩ Hoa Kỳ ở tiểu bang Indiana từ năm 2013 đến năm 2019, ông Donnelly đã có mặt khi Đức Giáo hoàng Phanxicô phát biểu tại một phiên họp chung của Quốc hội vào ngày 24 tháng 9 năm 2015. Nhưng hai người chỉ gặp mặt trực tiếp lần đầu tiên vào tháng trước khi ông Donnelly đã trao các quốc thư và trở thành đại sứ thứ 12 của Hoa Kỳ tại Tòa thánh kể từ khi hai bên thiết lập quan hệ ngoại giao đầy đủ vào năm 1984.
Nói về ấn tượng của mình đối với Đức Phanxicô, ông Donnelly cho biết kỷ niệm đầu tiên của ông về vị Giáo hoàng là khi nghe tin ngài đắc cử. “Tôi cười và tự nhủ, ‘mình đoán đúng là có Chúa Thánh Thần ở trong căn phòng đó. Ngài hẳn đã làm việc thay mặt cho Đức Phanxicô,” ông ấy nói. “Tôi rất vui mừng khi biết tin Giáo hoàng Phanxicô đã được bầu chọn. Ngài có nhiều hơn những gì tôi từng mơ ước: một gương mặt quan tâm đến người nghèo, đến những người gặp khó khăn, và phản chiếu lại lời của Chúa Giêsu.”
“Khi tôi ở Thượng viện và Ngài phát biểu trước Quốc hội,” ông Donnelly nhớ lại, “giống như một ngôi sao nhạc rock bước xuống khỏi bục. Tôi cảm thấy khá gần gũi. Đó là một khoảnh khắc đáng kinh ngạc”.
Tuy nhiên, ngay cả khi ông thấy gần gũi cũng không đủ để cho phép một cuộc gặp gỡ cá nhân với Đức Phanxicô. “Vào lúc tôi đứng dậy để dành một tràng pháo tay cuối cùng, tất cả mọi người đã đổ xô lên bục - tất cả các thành viên khác của Thượng viện - vì vậy tôi nói,“ Thôi được, tôi đành đứng sau một đám đông rất đông ở đây vậy. Tôi chỉ cảm thấy may mắn khi được ở đây thôi”, ông Donnelly nói. “Khi đó tôi đã không có cơ hội nói chuyện riêng với Ngài.”
Đức Giáo hoàng Phanxicô và cuộc chiến ở Ukraina
Tuy nhiên, vào ngày 11 tháng 4, “khi tôi có cơ hội gặp Ngài tại Vatican, tôi thực sự hiểu rằng tôi đang ở đây, trong sự hiện diện của một người hết sức thánh thiện” ông Donnelly nói, “giống như khuôn mặt của Chúa Giêsu trên trái đất. Thật là tuyệt vời khi được ở bên Ngài, và được Ngài nói chuyện với [tôi] và nói chuyện với gia đình [tôi]. Đó là một trong những khoảnh khắc tuyệt vời nhất trong cuộc đời tôi”.
Lần đầu tiên Đức Phanxicô tiếp ông Donnelly cùng gia đình, trong đó có cháu gái 1 tuổi. “Rất, rất rõ ràng rằng Đức Giáo Hoàng rất quý mến cô bé,” đại sứ cười nói. “Và cô bé cũng rất quý Ngài. Giống như cách [cô bé] níu áo Ngài”.
Ông Donnelly nói rằng cuộc trò chuyện riêng tư của ông với Đức Giáo hoàng có tính chất nghiêm trọng hơn. “Thực sự đến mức đó. Bạn có thể thấy con người này, cũng là người của Chúa, mang cả gánh nặng của thế giới trên vai. Bạn có thể thấy Ngài cũng cảm nhận được điều đó. "
Đại sứ nói: “Chúng tôi đã nói về Ukraina rất chi tiết. “Và Ngài nói với tôi:‘Tôi sẵn sàng thử bất cứ điều gì để mang lại hòa bình. Tôi sẽ đến Matxcova. Tôi sẽ đi Kyiv. Tôi sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết nếu nó mang lại hòa bình."
Ông Donnelly nói: “Bạn có thể thấy Ngài đau đớn mỗi ngày, không chỉ vì [cuộc chiến] này mà còn vì những người tị nạn trên khắp thế giới, và bất cứ ai đang gặp khó khăn và đau khổ. Ông Donnelly nói: "Ngài cảm nhận được điều đó."
Vì thời gian dành cho buổi tiếp kiến riêng có hạn, ông ấy nói rằng “hầu hết cuộc trò chuyện đều đề cập đến vấn đề liên quan đến Ukraina, đi đâu và làm gì”. Ông Donnelly cho biết những mối bận tâm khác của Hoa Kỳ và Tòa thánh cũng được đưa vào cuộc trò chuyện, chẳng hạn như vi phạm nhân phẩm, vi phạm nhân quyền và buôn bán người.
Tôi đã hỏi đại sứ điều gì khiến ông ấy ấn tượng nhất trong buổi tiếp kiến với Đức Giáo hoàng. “Điều tuyệt vời là khi bạn ngồi ở đó, bạn nhận ra rằng phần còn lại của thế giới đang hướng về Đức Giáo hoàng Phanxicô vì có thể là người có thể kết thúc [cuộc chiến] này, người có thể mang lại hòa bình và mọi người sẽ lắng nghe Ngài” ông ấy nói. “Và khi nghe Ngài nói,"Tôi đang thử mọi thứ .... "Tôi tự nghĩ," Ngài đang thử mọi thứ, cố gắng tìm ra giải pháp, và thật khó để tìm ra”. Tất cả mọi người còn lại đang hướng về Ngài và tự hỏi: “'Ngài có thể làm được điều này không?' để nhận ra gánh nặng mà Ngài phải gánh hàng ngày. Điều đó thực sự làm tôi kinh ngạc ”.
Đồng thời, đại sứ cho biết ông có thể thấy rằng Đức Phanxicô “cũng rất có khiếu hài hước. Chúng tôi đã có một vài trận cười thực sự vui vẻ, và cuối cùng tôi nói, "Tôi hy vọng đội bóng đá của Ngài làm tốt!"
Đức Giáo hoàng “dành một tình yêu lớn đối với người dân Hoa Kỳ,” Đại sứ nói. “Và khi tôi nói với Ngài “Người dân của đất nước tôi yêu ngài, Đức Giáo hoàng Phanxicô, ’Ngài đã mỉm cười và cười một chút.” Khi tôi nhận xét với đại sứ rằng không phải tất cả người dân Hoa Kỳ đều yêu mến Giáo hoàng Phanxicô, ông ấy đã cười một cách chân thành. “Có những phần của cuộc thảo luận đã được phân loại,” ông ấy châm biếm.
Nhắc đến cuộc đời hoạt động chính trị trước đây của mình, Đại sứ Donnelly nhớ lại rằng khi ông phục vụ trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Hoa Kỳ, “tôi đã làm việc với Nga” và cũng “đã đến Ukraina một số lần”. Nhờ đó, ông ấy hiểu rõ những gì đang xảy ra ngày hôm nay. “Rất, rất rõ ràng rằng Nga đã xâm lược Ukraina, rằng Nga đang thực hiện hành vi diệt chủng ở đó”. Ông tiết lộ rằng ông đã nói điều này với những người tại Bộ Ngoại Giao Vatican.
Ông Donnelly nói thêm: “Tôi cảm thấy rất rõ ràng rằng những gì chúng tôi, quốc gia của chúng tôi mong muốn là hòa bình. "Nhưng chúng tôi đứng về phía bạn bè của mình, [và] nếu bạn bè của chúng tôi bị tấn công, chúng tôi sẽ đứng với họ .... Chúng tôi tin rằng một quốc gia phải có khả năng tự quyết định vận mệnh của mình, không bị tấn công bởi các nước láng giềng."
Không có gì bí mật khi Đại sứ Donnelly có mối quan hệ cá nhân rất thân thiết với Tổng thống Biden, và đây được coi là một tài sản trong quan hệ với Tòa thánh. Khi tôi hỏi ông ấy hình dung vai trò của mình như thế nào trong mối quan hệ của chính quyền với Vatican, ông ấy nói rằng ông ấy hy vọng sẽ trở thành “một liên lạc viên đáng tin cậy cho Vatican — một người mà, nếu tôi nói với họ điều gì đó, họ có thể tin tưởng lời tôi.”
“Rất, rất rõ ràng rằng Nga đã xâm lược Ukraina, rằng Nga đang thực hiện hành vi diệt chủng ở đó”.
“Tôi rất, rất may mắn vì đã là bạn của tổng thống trong nhiều năm, đã cùng làm việc với ông ấy trong nhiều vấn đề,” đại sứ nói, trích dẫn công việc của ông với Phó Tổng thống khi đó là Biden đã giúp Indiana phục hồi sau Cuộc suy thoái kinh tế năm 2008, tác động đặc biệt đến ngành công nghiệp ô tô của bang. Ông và ông Biden cũng đã làm việc cùng nhau để thông qua Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền.
Ông Donnelly nói: “Trong những năm qua, chúng tôi đã tin tưởng lẫn nhau. “Tôi hy vọng Vatican nhìn thấy điều đó và hiểu rằng tôi có thể là một nguồn thông tin đáng tin cậy cho họ, và rằng họ có thể cung cấp [thông tin] cho Hoa Kỳ.”
"Vì vậy, ông có một đường dây nóng cho tổng thống!" Tôi nhận xét. Đại sứ cười đáp lại. “Tôi không nói điều đó,” ông ấy nói. “Tôi đang nói rằng ông ấy là một người bạn tuyệt vời và ông ấy cao hơn tôi vài bậc lương.”
Tôi hỏi liệu tổng thống có đưa cho ông ấy một thông điệp dành cho Đức Giáo hoàng hay không; Ông Donnelly nói rằng ông đã có. "Nó nằm trong một phong bì niêm phong và tôi đã không mở nó ra."
Tờ Wall Street Journal gần đây đã chỉ trích Đức Phanxicô khi nói rằng “có lẽ” việc NATO “sủa trước cửa” Nga đã kích động hoặc tạo điều kiện cho Tổng thống Putin xâm lược Ukraina. Tôi đã hỏi ý kiến của đại sứ. Ông nói: “Lập trường của Hoa Kỳ — và vị trí của tôi đã từng đến Ukraina một số lần — là quốc gia tự do và độc lập, và họ có quyền liên kết với những người họ muốn,” ông nói. “Nga là một quốc gia hoàn toàn khác và không có quyền yêu cầu Ukraina phải làm gì.
“Vatican đã tuyên bố rõ ràng rằng Ukraina có quyền tự vệ, quyền có vũ khí,” ông nói thêm. “Tôi đã đọc những lời nhận xét của Đức Giáo hoàng. Chúng đã không được ai lặp lại. Ngài đã không tự nhắc lại một lần nữa. Vì vậy, những gì bạn làm là bạn tiếp tục làm việc hướng phía trước và, tôi nghĩ khi bạn nhìn thấy, về tổng thể, quan điểm của Vatican, họ rõ ràng ủng hộ nguyện vọng và hy vọng của Ukraina."
Tôi hỏi ông ấy đánh giá thế nào về chuyến thăm của Đức Tổng Giám mục Paul Gallagher, Ngoại trưởng Toà thánh, tới Ukraina, diễn ra từ ngày 19 đến ngày 21 tháng 5. “Tôi nghĩ đó là một điểm cộng rất lớn,” đại sứ trả lời. “Vì lý do này, đó là một biểu tượng tuyệt vời của cam kết đối với người dân Ukraina, với Giáo hội Ukraine, rằng Vatican sẵn sàng - một lần nữa, như Đức giáo hoàng đã nói - cố gắng bất cứ điều gì họ có thể để mang lại hòa bình. Và tôi nghĩ đó là lý do tại sao chúng ta thấy Đức Tổng Giám mục đến đó”.
Mục tiêu của Donnelly với tư cách là Đại sứ
Mỗi đại sứ đều có một số mục tiêu trong tâm trí, vì vậy tôi hỏi ông ấy mục tiêu đó là gì ngoài những mục tiêu liên quan đến nhân quyền và tự do tôn giáo, vốn là một trọng tâm trong chương trình nghị sự của các đại sứ gần đây từ Hoa Kỳ đến Tòa thánh.
Ông khẳng định rằng nhân quyền, phẩm giá con người và tự do tôn giáo sẽ “tiếp tục là những lĩnh vực đáng chú ý” như đối với người tiền nhiệm trực tiếp của ông, Đại sứ Callista Gingrich. Ngoài ra, ông nói, "chăm sóc sức khỏe là cực kỳ quan trọng đối với cá nhân tôi, đối với quốc gia của chúng tôi." Ông nhớ lại rằng “một trong những đối tác lớn nhất mà chúng tôi có [trong việc ủng hộ chăm sóc sức khỏe] là Giáo hội Công giáo” ở cả Hoa Kỳ và trên toàn thế giới. (Các tổ chức Công giáo cung cấp khoảng 15 đến 20 phần trăm việc chăm sóc sức khỏe ở Hoa Kỳ, thường là ở các khu vực nội thành và nông thôn, và 25 phần trăm trên toàn thế giới.)
Nhận thức được rằng Đức Thánh Cha Phanxicô đã kêu gọi cung cấp vắc-xin trên toàn cầu để chống lại đại dịch Covid-19, ngài cho biết Hoa Kỳ đang làm việc “nhanh nhất có thể để cung cấp vắc-xin cho thế giới” và “đã cung cấp nhiều vắc-xin chắc chắn hơn bất kỳ quốc gia nào khác, và gần gũi với hơn hầu hết tất cả những người khác cùng nhau. " Ông nói thêm, "Tôi biết rằng Tổng thống Biden và chính quyền của ông ấy và Quốc hội của chúng tôi muốn đạt được mục tiêu đó."
Hơn nữa, ông tiết lộ rằng đại sứ quán của ông "tham gia rất nhiều" vào chương trình "WASH" (nước, vệ sinh môi trường sống và vệ sinh cá nhân) cùng với Vatican, liên quan đến việc áp dụng các hệ thống tự hoại và nước sạch; Vatican đã chỉ ra rằng “những khoản đầu tư tối thiểu có thể tạo ra sự khác biệt rất lớn”.
Đại sứ cho biết biến đổi khí hậu là một ưu tiên khác trong chương trình nghị sự của ông. “Tổng thống Biden cam kết về điều đó. Tôi cam kết điều đó, ”ông ấy nói. Ông Donnelly nói thêm rằng “Đức Thánh Cha Phanxicô đã đứng trước và tập trung vào vấn đề này với Thông điệp ‘Laudato Si” mà ông Donnelly cho biết ông đã đọc.
Thánh địa
Một mối quan tâm lớn từ lâu đối với Đức Giáo hoàng Phanxicô và Tòa Thánh là tình hình ở Đất Thánh, đặc biệt là cuộc xung đột kéo dài 74 năm giữa Israel và Palestine, không có dấu hiệu hòa bình ở phía trước. Thật vậy, tình hình gần đây trở nên tồi tệ với vụ sát hại Shireen Abu Akleh - nhà báo Công giáo người Mỹ gốc Palestine, người đã đưa tin cho Al Jazeera - sau đó là cảnh sát Israel đánh đập tại đám tang của cô.
Tôi hỏi đại sứ rằng ông đã thảo luận về tình huống này với Đức Giáo hoàng chưa. Ông cho biết ông chưa làm, một phần vì giới hạn thời gian dành cho buổi tiếp kiến nhưng cũng vì “chiến tranh [Nga-Ukraine] đang hoành hành, vì vậy đó là vấn đề trước mắt và trung tâm.”
Tuy nhiên, ông gọi Hoa Kỳ là “nước ủng hộ mạnh mẽ Israel. Chúng tôi bảo vệ quyền tồn tại của Israel và cam kết của chúng tôi với họ là chắc chắn. Tuy nhiên, đồng thời, cả Tổng thống Biden và tôi đều ủng hộ giải pháp hai nhà nước. Chúng tôi cũng ủng hộ nguyện vọng dân chủ của người dân Palestine ”.
Ông Donnelly biết rõ tình hình, đã đến Thánh địa “một số lần” và có một số cuộc gặp với Benjamin Netanyahu, cựu thủ tướng Israel, và với Mahmoud Abbas, tổng thống Palestine. “Tôi đã ở đó rất nhiều và những gì chúng tôi cố gắng làm là tiếp tục nêu rõ quan điểm của mình, hỗ trợ một giải pháp mang hai trạng thái. Chúng tôi hy vọng rằng giữa hai [bên] họ có thể làm việc gần nhau hơn ”. Tuy nhiên, ông ấy thừa nhận, "chúng tôi đang ở trong một tình thế khó khăn ngay bây giờ."
Khi được hỏi ông đánh giá quan điểm của Vatican về vấn đề này như thế nào, ông trả lời: “Tôi đánh giá vị trí của Vatican giống như vị trí của Vatican. Tôi đại diện cho Hoa Kỳ. Chúng tôi làm việc cùng nhau về nhiều vấn đề rất, rất chặt chẽ. Đôi khi chúng tôi không sắp xếp theo cùng một cách về các vấn đề, nhưng tôi ủng hộ quan điểm của Hoa Kỳ. ”
Trung Quốc
Vì quan hệ với Trung Quốc là một vấn đề có tầm quan trọng lớn đối với cả Vatican và Hoa Kỳ, tôi đã hỏi liệu đó có phải là một phần chính trong bản tóm tắt của ông ấy trên cương vị đại sứ hay không.
“Đúng vậy,” Đại sứ Donnelly nói. “Hoa Kỳ có lập trường rõ ràng liên quan đến Trung Quốc: rằng Trung Quốc đã vi phạm nhân quyền, vi phạm quyền tự do tôn giáo của người Hồi giáo, các tín hữu Công giáo, và cố gắng gây ảnh hưởng đến tương lai của Tây Tạng. Trung Quốc rõ ràng đã can thiệp vào các quyền tự do tôn giáo và nhân quyền trong tất cả các lĩnh vực đó. Chúng tôi đã bày tỏ điều đó với Vatican ”.
Như ông thấy, Vatican đang “ở trong một tình huống rất khó khăn khi họ đang cố gắng đảm bảo rằng Giáo hội có thể tồn tại trước chế độ chuyên quyền, độc tài, vốn luôn muốn áp đặt ý chí của chính mình,” ông Donnelly nói. “Vì vậy, tôi nghĩ họ đang cố gắng tìm ra cách chính xác tốt nhất để Giáo hội tồn tại đồng thời đối phó với những kẻ độc tài.”
Ông ấy xác nhận rằng “đó là vấn đề tôi đã thảo luận với họ và đó là vấn đề tôi sẽ tiếp tục thảo luận với họ.”
Bình luận về vụ bắt giữ gần đây đối với Hồng y Giuse Trần Nhật Quân, vị Giáo sĩ cao cấp 90 tuổi người Hồng Kông, đã bị bắt vì liên quan đến quỹ trợ giúp pháp lý ủng hộ dân chủ, đại sứ nói rằng ông “rất quen thuộc với những gì đã xảy ra”. Ông Donnelly nói thêm rằng ông "hy vọng" rằng Trung Quốc sẽ không truy tố vị Hồng y, người đã được tại ngoại.
Ông nói rằng không có gì đảm bảo rằng vị Hồng y sẽ không phải hầu tòa, nói thêm rằng Trung Quốc “vẫn chưa từ bỏ điều đó”. Tuy nhiên, đại sứ nói, "Chúng tôi sẽ lên tiếng rất lớn với tư cách là một quốc gia - Hoa Kỳ - lên án những gì Trung Quốc đã làm và làm việc chăm chỉ để đảm bảo rằng Đức Hồng Y Quân không bị kết án trước tòa. Chúng tôi sẽ luôn đoàn kết với Đức Hồng Y Quân.
Ông Donnelly nói thêm: “Đức Hồng Y Quân là hoa tiêu về tự do cho đất nước chúng ta, đã nói lên sự thật trước quyền lực và đang bị trừng phạt vì điều đó.
Ông nói rằng Hoa Kỳ đã “lớn tiếng hơn với người Trung Quốc” so với Vatican. “Hoa Kỳ đã lên tiếng nhiều hơn trong việc lên án Trung Quốc về những điều này, và về Đức Hồng Y Quân. Vatican rõ ràng đã lên án những gì đã xảy ra nhưng cũng đang quan tâm theo dõi Đức Hồng y Quân ”đại sứ nói.
Mối quan hệ Hoa Kỳ-Vatican
Có những căng thẳng cũng như các lĩnh vực thỏa thuận trong quan hệ giữa Tòa thánh và Hoa Kỳ, cũng như với các quốc gia khác. Tôi hỏi ông ấy dự định điều hướng như thế nào với những khu vực căng thẳng. Câu trả lời của anh ấy: “Chà, tôi sẽ làm theo cách này: Chúng ta gần nhau hơn về rất nhiều [nhiều điều] hơn là những vấn đề”. Ông Donnelly cho biết ông đang “cố gắng tập trung vào những vấn đề mà chúng ta có thể đi cùng nhau.”
Đề cập đến các cuộc gặp của ông với các quan chức Vatican kể từ khi ông nhậm chức, "Thông điệp mà tôi đưa ra thực sự rất đáng khích lệ", đại sứ nói. “Rõ ràng, Vatican yêu chuộng tất cả các quốc gia trên toàn thế giới, nhưng giữa Vatican và Hoa Kỳ có một tình cảm sâu sắc. Ngoài ra còn có sự tôn trọng và tình cảm mạnh mẽ dành cho Tổng thống Biden cũng như nỗ lực của ông để cố gắng tiếp cận với tất cả mọi người, không chỉ ở đất nước chúng tôi mà trên toàn thế giới. Có một tinh thần về việc “Chúng ta có thể hoàn thành nhiều việc cùng nhau.”
“Đó là những gì tôi hy vọng sẽ mang lại cho mối quan hệ này: rằng Vatican biết và họ biết, rằng họ có một người bạn tuyệt vời ở Hoa Kỳ và chúng tôi ở đây để cố gắng giúp đỡ,” ông kết luận. “Chúng tôi đồng ý về rất nhiều điều, nhưng chúng tôi không đồng ý về mọi thứ. Trong một mối quan hệ, không ai đồng ý về mọi thứ. Nhưng chúng tôi ở đây với tư cách là một đối tác tuyệt vời và đáng tin cậy. ”
(Ghi chú của biên tập viên: Cuộc phỏng vấn này được thực hiện trước khi Đức Tổng Giám mục Salvator Cordileone thông báo rằng Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi sẽ bị cấm rước lễ tại giáo phận quê hương San Francisco.)
Maria Bùi Quỳnh chuyển ngữ
Nguồn: Americamagazine.org
