NHÌN LẠI ĐỜI MÌNH: NHỮNG CÁI QUÁ VÀ NHỮNG CÁI KHÁ
– Bài 2. QUÁ ÍT VẬN ĐỘNG – Lm. Giuse Lê Quang Uy, DCCT
Hôm 30 Tết, tôi viết xong bài thứ nhất “HÚT QUÁ NHIỀU THUỐC LÁ”, mừng lắm, vì lâu rồi mới gõ nổi một bài dài ngoằng như vậy, đơn giản là vì ngón thứ ba, ngón giữa của tôi chuyên “mổ cò” trên bàn phím, bây giờ ngày càng yếu do bệnh viêm khớp. Ấy cũng là di chứng thê thảm của những tật bệnh khi đời mình đã ngả về chiều. Hôm nay bắt đầu gõ bài thứ hai, tôi đang lo không biết sẽ gõ được bao lâu, có hết được bài này ngay không, hay phải ngắt ra làm mấy ngày mới xong. Hy vọng… Tuổi già không sống bằng ước mơ nữa rồi, nhưng bằng hy vọng…
Bài 2. VẬN ĐỘNG QUÁ ÍT
Anh em trong Dòng, cả những người quen biết và cộng tác, nhiều người có ý chê khi xếp loại tôi là “hiếu động” ( activisme ), nhưng những ai quý mến thì lại khen tôi là “năng động” ( dynamisme ). Thật ta tôi tự xét mình chẳng phải là cái “isme” nào theo Tâm Lý Học ứng dụng cả, tôi chỉ nhủ lòng: đời mình… “đi tu” chứ đâu có phải “ngồi tu” hay “nằm tu” đâu ?
Vâng, trước khi vào Dòng, tôi cũng đã đi khá nhiều, nhưng kể từ khi khấn Dòng rồi nhận sứ vụ Linh Mục, tôi thật sự là “đi tu”, có lẽ trong Dòng chỉ thua có hai ông thầy của tôi là cha Tiến Lộc và cha Khởi Phụng về cái khoản có… hoa chân !
Ngay hôm sau lễ tiên khấn vào đúng Lễ Thánh An Phong, ngày 2.8.1992, tôi đã đi thăm và nghỉ lại đêm ở Trại Phong Di Linh, tỉnh Lâm Đồng, để rồi hằng năm, trong suốt 5, 6 năm liền, hễ Noel là tôi lại xin được dâng Thánh Lễ Giáng Sinh với bà con K’hor ở đây, rồi sau đó làm Lửa Trại với các bạn trẻ.
Mùa Chay 1993, lần đầu tiên tôi được lên Gia Lai, Kontum, ở một tháng với cha Nguyễn Văn Phán, DCCT, để thực tập mục vụ giữa anh chị em J’rai. Tôi như ngụp lặn trong cảnh núi rừng sông suối của Tây Nguyên, lúc ấy ít nhiều chưa bị tàn phá môi trường như bây giờ.
Tôi mà kể lể hết ra đây thì nhiều nơi chốn tôi đã được đi lắm, chỉ xin kể những cái mốc chính mà thôi, mục đích ở đây không phải là ghi ký sự đường dài, mà là nhắm tới cái “đi” sâu xa hơn, cái “vận động” đúng nghĩa của cuộc đời tôi.
Năm 1996, tôi được đưa về thực tập tại cộng đoàn DCCT Vĩnh Long, ngay Bắc Mỹ Thuận. Như cá gặp nước, tôi cứ cưỡi xe Puch 65cc mà dọc ngang Miền Tây: Vĩnh Long, Đồng Tháp, Bến Tre, Trà Vinh, Cần Thơ… Tôi được gọi đi giúp bồi dưỡng, huấn luyện, chia sẻ, thuyết trình cho các Dòng Tu, cho cả Đại Chủng Viện Thánh Quý ở Cái Răng, Cần Thơ…
Sang đầu năm 1997, tôi được ra ăn Tết ở miền Bắc, cái duyên với quê hương gốc của cha mẹ tôi, bén rễ từ đây. Chuyến xe đi Bắc Ninh mùng 4 Tết bỗng dư ra một chỗ, tôi không bỏ lỡ cơ hội, đu theo cha Khởi Phụng luôn. Từ Tòa Giám Mục Bắc Ninh, sau khi gặp Đức Cha Nguyễn Quang Tuyến, đoàn tiếp tục thêm ba chục cây nữa để lên thăm Giáo Xứ Đại Lãm với hai ông cha “chui” là cha Nguyễn Huy Tảo và cha Trần Bá Hạnh làm chánh và phó xứ mà không có… bài sai !
Lần gặp gỡ này như là định mệnh cho tôi, sau khi chịu chức “âm thầm” năm 1998, trong 3 năm liền ( 1998 – 2001 ), tôi được phục vụ tại Giáo Phận Bắc Ninh, và sau đó tôi còn được thêm nhiều năm lui tới rất nhiều Giáo Xứ và Giáo Phận trên miền Bắc dấu yêu, cho đến khi tôi không còn được đi và cũng không còn đi… nổi nữa !
Đó là đi trong nước, còn đi ngoài nước cũng tung tăng nhiều lắm, Mỹ đi được 3 chuyến gần 10 tiểu bang, Châu Âu 2 chuyến với 8 nước, và Châu Á 1 chuyến với 2 nước lo dâng Lễ cho người Việt lao động xuất khẩu. Chưa kịp đi thêm Úc và Canada thì bị chặn Pass Port luôn vì đã lên tiếng chống Bauxite, xíu nữa là được đi… “Tĩnh Tâm dài hạn” theo diện tù nhân lương tâm.
Bước qua tuổi 50, tôi bắt đầu thấy thấm mệt do ngày một phì ra, nặng nề chậm chạp, cân hơn 90 ký. Lắm khi ngồi một chỗ, buổi tối bần thần nghĩ ngợi, tôi giật mình ngộ ra là mình đi nhiều thật đấy, nhưng toàn đi máy bay, xe hỏa, xe hơi, tắc ráng, tàu phà và xe gắn máy. Mà đi như vậy là đi về phần… linh hồn, về tinh thần, về tình cảm, chứ không hề có chút vận động nào về thân xác.
Dạo ấy tôi đã bỏ được thuốc lá nên ăn ngon miệng lắm, cân tăng vọt, báo động đỏ. Đi xét nghiệm tổng quát ở Viện Hòa Hảo: huyết áp cao, gan nhiễm mỡ, máu có triglyceride, tim thiếu máu động mạch vành…
Anh Tấn Hiển, cháu gọi tôi bằng cậu ruột, đưa tôi đến Viện Y Học Dân Tộc xin bác sĩ Lê Thúy Tươi tư vấn. Tôi còn nhớ bác sĩ nhìn tôi hỏi: “Linh Mục có biết Linh Mục có một điều kiện quá tuyệt vời để giảm cân tăng sức mà bao nhiêu người mơ ước không được hay không ?” Tôi ngẩn ngơ nghĩ không ra, bà mỉm cười nói tiếp: “Đó là cái sân Nhà Thờ Kỳ Đồng của Linh Mục ấy, tha hồ đi bộ an toàn và thoáng mát. Chỉ cần mỗi ngày Linh Mục cố gắng đi bộ quanh sân khoảng một tiếng là sức khỏe sẽ cải thiện thấy rõ…”
Bụng tôi lúc đó đã to quá khổ, đúng là quá khổ nên… khổ quá ! Ai chọc, tôi bảo: “Mình làm BVSS nên đây là bụng bầu, biểu tượng chống phá thai !” Đùa vậy thôi chứ tôi lo lắm. Phải cố gắng thay đổi hành vi và cách sống thôi, kẻo không kịp !
Thời gian đó tôi đang làm ở Trung Tâm Mục Vụ của Dòng. Cứ đến trưa ăn cơm trong Tu Viện, người cháu tôi phụ trách kiểm soát chuyện ăn uống của tôi, cái này được, cái này không được, bớt cơm đi, tăng rau, thay sữa bằng nước Artichaut. Buổi tối, tôi bắt đầu đi lần chuỗi trong sân Nhà Thờ Kỳ Đồng. Cứ thế trong 6 tháng tôi giảm 6 cân, khỏe hẳn ra…
Nhưng rồi cháu tôi nghỉ việc Nhà Dòng, không còn ai nhắc nhở và kiềm chế, tôi tiếp tục rơi vào tình trạng ăn nhiều mà lại quá ít vận động, quên đi bộ buổi tối, chân yếu hẳn, đi đâu phải nhờ các bạn trẻ Nhóm Fiat chở xe gắn máy. Cân nặng lại tăng dần, làm cái gì, nói cái gì, hát cái gì một lúc là thở hổn hển và khát khô họng.
Cũng có giai đoạn nhớ ra là phải vận động, tôi rủ các bạn trẻ trong Nhóm Fiat, bày ra chương trình buổi sáng 6 giờ, cứ một ngày đạp xe đạp lại một ngày đi bộ, mỗi lần tổng cộng cũng được 8 – 10 cây số. Nhưng rồi của đáng tội, chuyến đạp xe hay đi bộ trở về, bụng đói quá ghé hàng hàng cơm tấm làm cho một đĩa, hóa ra giảm 1kg thì tăng 2kg, lời thấy rõ ! Rồi “phong trào” cũng chỉ được mấy tháng là xẹp. Đâu vào đấy !
Cho đến ngày, đang trong đợt Tiếp Sức Mùa Thi, có nhà tài trợ trên Giáo Phận tặng nước bí đao cho thí sinh các nơi, Giáo Xứ Mẹ Hằng Cứu Giúp chúng tôi cũng nhận được mấy chục thùng. Chỉ khổ là nhiều em đi thi sợ uống nước bí đao là xui, bí đề rồi… down luôn thì khổ, nước bí đao ế thê thảm. Hôm ấy, đang khát, tôi làm cho 2 chai, quá đã. Chỉ 15 phút sau, tôi thấy choáng váng xây xẩm phải đi nằm ngay. Có một em Fiat đánh bạo test đường trong máu và đo huyết áp cho tôi, cả hai khoản này tăng vọt hãi hùng. Và bắt đầu từ đây tôi phải sống chung với… đường tăng, máu tăng, mỡ tăng ! Khi ấy tôi tròn 55 tuổi !
Năm nay tôi đã 61 tuổi, cảm nhận thấy rõ đời mình đã qua bên kia triền dốc. Tôi sống ở cộng đoàn DCCT Vũng Tàu, từ trên nhà xuống đường cái sát bờ biển Bãi Dâu là một con dốc dài thăm thẳm, trở lên lại là một con dốc cao vời vợi, tất cả đã trói cái chân “đi tu” của tôi, không cho tôi lăng xăng đây đó, không cho tôi vùng vẫy tắm biển. Tôi đành “liệm” đời mình trong phòng với bộ tem sưu tập, với cái computer, với sách vở, với các giờ kinh và Thánh Lễ, và như thế tôi lại càng quá ít vận động.
Vận động duy nhất của tôi bây giờ đó là, đều đặn mỗi sáng sớm thứ hai, tư, sáu trong tuần, lúc 5g10, chống gậy đổ dốc, đếm đúng 222 bước nhỏ để xuống đến Tu Viện Dòng Kín dâng Thánh Lễ cho 4 dì Carmel. 6g trở về, chống gậy leo dốc đúng 111 bước dài hơn để lên lại Nhà DCCT của mình. Tính nhẩm đoạn đường tôi vận động mỗi tuần chỉ là vỏn vẹn 55m x 2 = 110m phù vân ! Đi xong là thở hổn hển, lại hồi hộp rồi lỡ trượt chân một cái là… đứt bóng, vì mạch máu não của tôi bây giờ mỏng dòn non yếu vô cùng.
Hồi bé nghe thầy Cổ Tấn Vân Luông, cuối tiết học Pháp Văn, dư 10 phút, thầy sẽ kể truyện thần thoại Hy Lạp ( mythologie ) bằng tiếng Pháp, cả lớp há hốc mồm, tròn xoe mắt nghe say mê. Riêng tôi bây giờ mới thấy thấm truyện con Sphinx chặn đường chàng trai Oedipe để đố, giải không được là nó nhai luôn như đã nhai bao nhiêu người trước đó. Sphinx ra một câu đố mới: Con gì sáng sớm đi 4 chân, đến trưa đi 2 chân, chiều tối lại đi 3 chân ? Oedipe trả lời cái vèo: Đó là con người ta chứ ai !
Hồi đó tôi hào hứng dõi theo câu chuyện Oedipe giết được quái thú, cứu được dân chúng thoát chết lãng nhách, nhưng bây giờ thì tôi lại chỉ thấy thấm thía ở kết thúc của câu đố. Bởi đời tôi đang diễn ra y như vậy. Tôi đã phải chống gậy, thậm chí Mùa Chay và Tuần Thánh năm ngoái tôi còn phải ngồi xe lăn để giải tội và dâng Lễ. Tôi không còn “đi tu” nữa rồi, đã phải “chống gậy mà tu”, đã phải “ngồi mà tu”, nay mai, không lâu nữa, sẽ đến ngày tôi phải “nằm mà tu” trước khi về Nhà Cha tôi trên Trời.
Tất cả chỉ vì tôi đã uổng phí khoảng 20 năm, từ 35 đến 55 tuổi, ngồi quá nhiều lại vận động quá ít, ăn ngọt, ăn mặn và ăn chất béo nhiều quá. Nhớ lại lúc mới vào Tập Viện, ngày nào cũng đánh bóng chuyền; lên Học Viện, buổi chiều là chơi bóng bàn, mồ hôi mồ kê toàn thân mà khỏe re như… bò kéo xe ! Bây giờ chỉ còn ngồi xem bóng đá U23 mà cũng thấy mệt vã mồ hôi trán !
Lại nhớ khi mới hơn đôi mươi, là Giáo Lý Viên Giáo Xứ Phanxicô Đakao, năm 1980, cách nay đúng 40 năm, một buổi tối cúp điện, đang họp Giáo Lý Viên với cha Irénée Nguyễn Thanh Minh, chị Vũ Bạch Kim đẩy sang trước mặt tôi bức ảnh nhỏ, in bìa cứng để kẹp sách, ảnh chụp một con đường sỏi đá chạy dài tới chân trời, dưới in một câu không rõ ai là tác giả: “Notre vie est un passage, au moins des fleurs”.
Lần họp sau, cũng vào tối thứ sáu, tôi khoe với chị Bạch Kim bài thơ tôi phóng tác từ bức ảnh và hàng chữ dễ thương ấy:
“Đời tôi là một chuyến đi dài,
Dọc hành trình tôi âu yếm trên tay,
Những hạt mầm cho tương lai rực rỡ.
Tôi gieo xuống những vệt đường đất đỏ,
Thêm trìu mến như muốn ngỏ tình yêu.
Để một sớm, để một trưa, để một chiều,
Đường tôi qua sẽ rực thắm muôn hoa.”
Rất mong bài viết thứ nhì này, ít ra, cũng giúp các bạn kịp thời tránh đừng sai lạc như tôi mà khổ. Và như vậy nó cũng là một hạt mầm nở hoa tôi dâng tặng quý vị và các bạn vào lúc cuối đời, đúng không ạ ?
Lm. Lê Quang Uy, DCCT
Mùng 3 Tết Canh Tý, thứ hai 27.1.2020
http://giesuchanhlongthuong.net/nghiem-sinh-giua-doi/26241/
