(Một lễ hội chung hai làng lương và giáo)
Hằng năm, nhân ngày Thanh Minh, bà con lương dân khắp nơi thường tổ chức tế đầu xuân và tảo mộ kính nhớ tiền nhân. Riêng tại xã Thạch Hạ, Tp. Hà Tĩnh, năm nay lễ hội này đã là một dịp giao lưu thân ái giữa đồng bào lương và giáo tại địa phương quy tụ trong ngôi từ đường dòng họ Vũ-Võ, mé đông đường Ngô Quyền hiện nay, gần ngả tư Quang Trung, về phía Thạch Khê.
Từ đường được xây mới trên nền cũ của ngôi miếu cổ quen gọi là miếu Quan Quận, dành để tưởng nhớ công ơn của nhiều bậc võ tướng được phong tước quận công. Trong dịp hoàn thành phần chính của cơ sở, Ban Tổ chức đã tạo điều kiện để bà con Công giáo trong Dòng họ cử hành thánh lễ tạ ơn vào buổi tối 30-11-2017, trước ngày cắt băng khánh thành. Hôm ấy có ba linh mục họ Võ trong số sáu linh mục đồng tế - hai vị từ Qui Nhơn ra, hai vị từ Nghệ An và hai vị đang phục vụ tại Hà Tĩnh, cùng đông đảo bà con giáo dân giáo xứ An Nhiên.
Sinh hoạt chính và sôi nổi nhất của bà con họ Võ trong khu vực là lễ hội Thanh Minh, cũng là ngày tảo mộ kính nhớ Tổ tiên. Năm nay, vào tối 04-4 tại ngôi từ đường mới đã có thánh lễ với bảy linh mục đồng tế để cầu nguyện linh hồn các bậc tiền nhân và cầu bình an cho bà con trong họ . Mở đầu thánh lễ, cha chủ tế, Lm. Võ Tá Khánh nhắc lại rằng ngay trong lần đầu tiên về thăm quê năm 1990, cha đã thắp hương bái tổ tại từ đường dòng họ ở thôn Chàng Học, lúc ấy còn là một túp lều tranh thô sơ và chiều hôm sau cha đã được cử hành thánh lễ cùng với cha Lê Viết Phục tại sân từ đường, với sự tham dự của anh chị em đồng tộc bên lương tại xóm Cồn và bên giáo từ giáo xứ An Nhiên.
Xin mời xem:
Nhánh trưởng dòng họ Võ Tá ở Thạch Hà theo Kitô giáo đầu thế kỷ XVIII, cư ngụ tại giáo xứ An Nhiên và một số giáo xứ lân cận. Các nhánh người lương thuở đầu cư ngụ tại thôn Chàng Học (nay là thôn Liên Nhật) rồi đã tỏa đi nhiều vùng khắp đất nước. Từ ngày huấn thị Ex quo singulari (1742) của Tòa Thánh yêu cầu các tín hữu Công giáo Viễn Đông chỉ diễn tả lòng kính nhớ tổ tiên và các bậc anh hùng theo truyền thống Công giáo, ngưng diễn tả theo tập tục địa phương, bà con đồng tộc giáo và lương không còn các cuộc sinh hoạt chung trong những dịp kỵ giỗ. Tính đến ngày có thánh lễ sum họp đầu tiên, tháng 9 năm 1990, sự chia cách đã kéo dài hơn 250 năm.
Thế rồi những lần các linh mục trong dòng họ từ miền Nam hay từ hải ngoại về thăm quê, các vị đều không quên kính viếng từ đường, thắp hương niệm tổ, và khi có điều kiện, đã dâng thánh lễ cầu an cho dòng họ tại từ đường. Năm nay là lần đầu tiên thánh lễ được cử hành nhận dịp lễ hội tảo mộ Thanh minh, giữa một cử tọa đông cả nghìn người, không phân biệt giáo, lương.
Cùng đồng tế thánh lễ lần này có cha Hoàng Xuân Hường, quản hạt Văn Hạnh, cha Trần Đức Mai, chính xứ An Nhiên, cha Nguyễn Trọng Thể, đang hưu trí, cha Nguyễn Viết Nam, chính xứ Tĩnh Giang, cha Nguyễn Văn Hoan, chính xứ Thu Chỉ và cha Vũ Văn Triều, chính xứ Kim Lũ (Quảng Bình). Về phía chức sắc dòng họ hiện diện trong thánh lễ, có ông Võ Tá Thành, Trưởng tộc, các vị khác trong Ban Quản lý Từ đường, Hội đồng Tộc biểu và đông đảo bà con thôn Liên Nhật và các thôn lân cận. Cuối thánh lễ, ông Võ Tá Phùng, Chủ tịch Hội đồng Tộc biểu đã bày tỏ niềm vui lớn lao trước cảnh đoàn viên ấm cúng của thánh lễ và ước mong mỗi dịp Thanh minh lại được sống trong bầu khí sum họp này.
Chia sẻ trong thánh lễ, cha Khánh nêu bật ý nghĩa của hai chữ thanh và minh là trong và sáng, để nói lên tính giáo dục nhiều mặt của lễ hội Thanh minh. Lễ hội này thường đi liền sau lễ Phục sinh, cho nên với người Công giáo, lời mời gọi sống trong sáng không chỉ đến từ thiên nhiên nhưng còn đến từ chính Chúa Kitô Phục sinh là sự Sáng thật, là Đường, sự Thật, sự Sống và là Đấng Cứu chuộc nhân loại.
Sáng 05-4 là chính ngày Thanh minh. Hội đồng Tộc biểu đã cử hành tế tổ toàn tông trước đông đảo bà con đồng tộc từ khắp các miền đất nước hội về với sự hiện diện của đại diện Hội đồng Dòng họ Vũ Võ Việt Nam, đại diện Hội đồng Dòng họ Vũ Võ Tỉnh Nghệ An và các vị trong Hội đồng Dòng họ Vũ Võ Tỉnh Hà Tĩnh. Bài ca tế Thanh minh nêu rõ cả hai sự kiện phân cách và đoàn tụ nói trên. Bài chúc văn trong lễ tế không những hướng về cụ Võ Kỵ, thế kỷ XVI, khởi tổ của họ Võ ở Thạch Hà, và cụ Vũ Hồn, thế kỷ IX, khởi tổ của họ Vũ ở Mộ Trạch, Hải Dương, mà còn hướng tới các bậc “cao cao cao tổ khảo, cao cao cao tổ tỉ, cao cao cao tổ thúc, cao cao cao tổ cô”… tức là hướng tới những nguồn cội xa xưa nhất của loài người, mở ra viễn ảnh sum họp đại đồng “bốn biển anh em một nhà”, con cùng một Cha chung trên trời là Đấng Tạo Hóa bao dung và nhân ái.
Một người họ Võ
