TỪ NHÀ IN LÀNG SÔNG
TỚI TỦ SÁCH MỤC ĐỒNG TRỰC TUYẾN
Thưa quý độc giả và quý tác giả,
Năm thánh mừng 400 năm loan báo Tin mừng trên quê hương Giáo phận Qui Nhơn cũng hòa nhịp với kỷ niệm 400 năm khai sinh chữ Quốc ngữ. Đầu năm 2016, cuộc hội thảo “Bình Định với chữ Quốc ngữ” đã khẳng định cư sở Nước Mặn là một trong những chiếc nôi khai sinh ra loại chữ viết này. Năm nay, 2018, cũng tại Tp. Qui Nhơn, sẽ có một buổi lễ mừng kỷ niệm 400 năm chữ Quốc ngữ. Một cơ sở khác được nhắc đến nhiều trên lộ trình này là Nhà in Làng Sông.
Nhà in Làng Sông được Giám mục Eugène Charbonnier Trí, thành lập năm 1868 trong khuôn viên Chủng viện Làng Sông. Năm 1904, Giám mục Damien Grangeon Mẫn tái thiết. Một số Giám đốc điều hành Nhà in tiêu biểu như: Linh mục Paul Maheu (1904-1913 và 1919-1927), Linh mục Charles Dorgeville (1927-1929 và 1935-1937), Linh mục Perreaux (1929-1935).
Trước khi Linh mục Paul Maheu làm giám đốc điều hành Nhà in Làng Sông, ông có một thời gian nghỉ dưỡng ở Hồng Kông, học nghề in ấn với Linh mục Francois Monnier, giám đốc Nhà in Nazareth. Do vậy, dưới thời Giám đốc Paul Maheu, là thời kỳ cực thịnh của Nhà in Làng Sông. Với người quản lý giỏi kỹ thuật in ấn, hệ thống máy được trang bị mới, khổ in rộng, một số lượng sách báo rất lớn đã được nhà in ấn hành. Theo thống kê trong Mémorial de Qui Nhơn năm 1922, Nhà in Làng Sông đã in 18.000 tờ báo định kỳ, 1.000 bản sách các loại, 32.000 ấn phẩm khác, riêng Báo Lời thăm mỗi tháng hai số, mỗi số ra 1.500 bản và phát hành cả Đông Dương. Tổng cộng ấn phẩm của nhà in Làng Sông/Qui Nhơn trong năm lên đến 63.185 ấn phẩm với 3.407.000 trang in.
Những tên gọi khác nhau trên các bìa sách: Imprimerie de Làng Sông, Imprimerie de Qui Nhơn hoặc Imprimerie de la Mission de Qui Nhơn cùng là một ấn quán của Giáo phận Đông Đàng Trong. Ấn phẩm cuối cùng của Nhà in Làng Sông/Qui Nhơn in tháng 12/1953. Sau non một thế kỷ hoạt động lúc thăng lúc trầm, Nhà in Làng Sông đã có những đóng góp quan trọng trong việc truyền bá chữ Quốc ngữ và văn học Quốc ngữ vào nửa sau thế kỷ XIX và nửa đầu thế kỷ XX.
Ở lĩnh vực văn học Quốc ngữ, Nhà in Làng Sông đã in một số lượng lớn tác phẩm của các cây bút nổi tiếng Nam bộ lúc bấy giờ như: Chuyện đời xưa của Trương Vĩnh Ký, 30 đầu sách của Lê Văn Đức gồm nhiều thể loại: Tây hành lược ký, Đi săn bắt cướp (tuồng), Tìm của báu (tiểu thuyết), Chúa hài nhi ở thành Nazarét (kịch), Du lịch Xiêm...
Số lượng sách Quốc ngữ in tại Nhà in Làng Sông lên đến hàng ngàn bản. Thư viện Quốc gia (Hà Nội) hiện đang lưu giữ 241 đầu sách của Nhà in Làng Sông/Qui Nhơn, hầu hết là sách Quốc ngữ, một số ít tiếng Pháp, quyển sớm nhất in năm 1910, quyển muộn nhất in năm 1944, như: Lưu tình(tâm lý tiểu thuyết, 1931, Nguyễn Vân Trai), Thiệt phận thuyền quyên (tiểu thuyết, 1925, Đinh Văn Sắt), Hai chị em lưu lạc (tiểu thuyết trẻ nhỏ, Pierre Lục), Địa dư tỉnh Phú Yên (bản đồ, 1937, Nguyễn Cầm, Trần Sĩ), Địa dư nông học Bình Định (1933, Bùi Văn Lăng),...
Thời gian và chiến tranh đã làm hư hỏng một số hạng mục của khu Chủng viện Làng Sông, dựa vào hình ảnh chụp vào những năm đầu thế kỷ XX, dấu vết nền móng và đối chiếu những kiến trúc hiện còn, Giáo phận Qui Nhơn vừa phục dựng lại những kiến trúc bị sập đổ như: Tòa Giám mục, Nhà in, Nhà quản lý… Nhà in phục dựng lại hiện được sử dụng làm Nhà trưng bày giới thiệu những hình ảnh, tư liệu liên quan đến nhà in xưa và trưng bày một số ấn phẩm của Nhà in.
(Nguyễn Thanh Quang, http://gpquinhon.org/q/)
Để tiếp nối những đóng góp của Nhà in Làng Sông, trong thời gian dọn mừng Năm Thánh, Đức Giám mục Giáo phận Qui Nhơn đã cho phép Ban Văn hóa của Giáo phận thành lập Tủ sách Nước Mặn và, gần đây hơn, Tuyển tập văn thơ định kỳ Mục Đồng và www.tapsanmucdong.net - Góc Thư viện trên trang Mục Đồng trực tuyến hiện đang lưu trữ file PDF các tác phẩm văn chương thuộc Tủ sách Mục Đồng, Tủ sách Hoa Biển, Tủ sách Nước Mặn và Tủ sách hỗn hợp. Mời quý độc giả vào xem và có thể tải xuống những sách cần dùng.
Ngoài ra chúng tôi cũng ước mong có thể sao chụp các ấn phẩm của Nhà in Làng Sông thành phiên bản PDF để lữu trữ tại đây cho mọi người tham khảo. Quí vị nào hiện còn giữ được các ấn phẩm của Nhà in Làng Sông, xin vui lòng giúp đỡ. Chân thành cảm tạ.
Sau khi kết thúc nhận bài dự thi Giải Viết Văn Đường Trường 2018, Ban Tổ chức đã nhận được tổng cộng 167 bài. Hiện đã gởi những bài được chọn qua vòng sơ loại trong số 100 bài đầu tiên cho Ban sơ khảo tiến hành chấm điểm. Giờ đây trân trọng kính mời mọi người tiếp tục thưởng thức bài đầu trong loạt 12 bài tiếp theo (đến mã số 100) vừa được chọn qua vòng sơ loại. Xin tiếp tục theo dõi trên blog Văn Thơ Công Giáo và Mục Đồng trực tuyến (vanthoconggiao.net và tapsanmucdong.net).
Nguyện xin Thiên Chúa ban muôn phước lành cho tất cả chúng ta.
Quy Nhơn, ngày 25-4-2018
Lm. Trăng Thập Tự
Trưởng ban Tổ chức
