(Mã số 17-020)
1 Chuyến xe đò chiều thứ bảy cuối tháng tám năm 2000 chật ních người chen lấn, ai cũng vội vã tạo nên vô số tiếng ồn ào khó nghe, khó phân biệt. Không khí oi bức càng trở nên ngột ngạt hơn, đặc quánh hơn bao giờ hết trong một không gian chật chội như thế này, với đủ thứ mùi không mấy dễ chịu toả ra từ những con người nhớp nháp, xốc xếch đang trên đường về quê.
Hắn đứng trên xe, vì không còn chỗ ngồi, hay đúng hơn, hắn cũng như các thanh niên khác đều đã nhường chỗ ngồi của mình cho người già, hoặc cho phụ nữ có con nhỏ. Xung quanh tứ bề không có một khoảng trống nào để nhúc nhích, hắn thậm chí cảm thấy như không đủ không khí để hít thở. Ngũ quan của hắn phải tiếp xúc với đủ mọi tác động, vậy mà dường như hắn không có một cảm giác gì. Hắn như một người mất hết cảm giác, một người vô hồn, bởi vì trong đầu hắn đang miên man muôn vàn điều rối rắm, hắn không biết suy nghĩ làm sao, phải nói gì khi gặp ba má hắn, gặp em hắn, hay gặp bà con hàng xóm láng giềng. Hắn thả mình trong một mớ hỗn độn ấy. Hắn đang bế tắc.
Rồi chiếc xe cũng dừng lại ở trạm cuối cùng. Trời tối mù. Hắn còn đi bộ hơn một cây số nữa mới về nhà. Hắn lững thững bước đi trên con đường vắng, hai bên là ruộng lúa, làng quê hắn ở xa xa đã lên đèn, những ánh đèn dầu leo lét, mờ ảo. Con đường này hắn đã quen thuộc từ nhỏ, đi học, đi nhà thờ, đi chợ… đều phải qua con đường này. Hắn quen thuộc đến nỗi có thể nhắm mắt mà bước, nhưng lúc này hắn dò dẫm những bước chầm chậm, lưỡng lự đầy vẻ ngần ngại.
Trăng đã lên. Không khí miền quê trong lành, mát rượi tràn ngập hai lỗ mũi, khí quản và hai lá phổi hắn. Hắn cảm thấy khoan khoái dễ chịu hơn, nhưng trong đầu vẫn rối tung.
2
Về đến đầu ngõ, con chó Su già đã nhận ra hắn, sủa vang những tiếng reo mừng chào đón. Trong nhà, dưới ánh sáng của chiếc đèn dầu vặn to, ba má và hai em hắn đang dọn bữa ăn tối. Cả nhà đều dừng tay chạy ra cửa, vui mừng. Con Út hớn hở ra mặt:
- Anh Hai dìa, anh Hai dìa…. Anh Hai mua quà gì cho em hông đó?
Thằng Ba quát em cùng cái liếc nghiêm nghị:
- Mày chỉ biết đòi quà là nhanh thôi à.
Rồi hắn nói với giọng đầy vẻ tự hào:
- Chúc mừng anh Hai nha, tân kỹ sư. Tiếc là em với tía má không lên dự lễ tốt nghiệp của anh được.
Hắn cười cười, nói với vẻ dửng dưng:
- Có gì đâu mày, học xong thì phải ra trường, phải tốt nghiệp chứ. Đó là chuyện thường mà, chứ học mà không tốt nghiệp, không lãnh được bằng mới là chuyện lạ đó nha.
Hôm lễ tốt nghiệp, trong khi bè bạn hắn được bao quanh bởi gia đình, bà con, bạn bè cùng nhau chụp hình, tặng hoa, thì hắn chỉ lủi thủi một mình, cùng vài đứa bạn cùng lớp. Nhà hắn nghèo, tiền bạc không có bao nhiêu, cộng thêm chi phí làm đồ án tốt nghiệp, hắn đã tốn nhiều tiền rồi. Nhận bằng tốt nghiệp xong, bạn bè hắn đua nhau đi du lịch, ăn mừng, còn hắn miệt mài ở lại thành phố đi làm để trả cho hết số nợ còn lại. Thấy hắn giỏi giang, hiền lành, thiệt thà, ông chủ nơi hắn thực tập đã nhận hắn làm thử việc. Hết thời gian thử việc, ông chủ đã quyết định kí hợp đồng với một mức lương ngoài mong đợi của hắn. Ông chủ cho hắn về nghỉ mấy ngày và cũng để bổ sung thêm giấy tờ vào hồ sơ. Nhưng đó cũng là điều khiến hắn phải đắn đo suy nghĩ nhiều hơn, càng làm cho lòng hắn rối bời.
Tía của hắn tỏ vẻ bình thản, với giọng nói có vẻ trách móc lạnh lùng, nhưng khuôn mặt ông thì rạng rỡ:
- Mày về sao không báo trước, để má mày làm cơm. Cái thằng…
Má của hắn thì đứng nhìn hắn với ánh mắt tự hào, hạnh phúc dường như khiến bà không nói nên lời, mắt bà rưng rưng xúc động:
- Thôi, bỏ đồ đạc xuống đó, ra sau nhà rửa mặt rồi vô ăn cơm luôn con!
Hắn không biết nói gì, chỉ dạ một tiếng, bỏ đồ đạc vô góc nhà, cởi bớt áo ngoài, ra sau nhà rửa mặt. Lấy gáo dừa múc nước mưa chứa trong cái chum thật to, hắn cảm nhận dòng nước mát rượi chảy trên khuôn mặt nhễ nhại mồ hôi bám đầy khói bụi. Một cảm giác khoan khoái sau khi đã gột rửa hết những bụi bặm trên mặt mũi, tay chân. Hắn muốn chần chừ thêm nữa nhưng thấy cả nhà đang đợi hắn ăn cơm, nên hắn mau chóng vào bàn.
Cả nhà cùng làm dấu thánh giá, đọc kinh Lạy Cha và ăn cơm. Một bầu khí ấm cúng tuyệt vời mà suốt những ngày tháng xa nhà hắn không được hưởng. Má hắn nói:
- Sao con về không nói trước, má làm thịt con gà, chứ về như vậy chẳng có gì ăn.
Hắn vừa gắp rau luộc chấm nước mắm bỏ vào chén cơm bốc khói vừa nói:
- Má ơi, bữa ăn như thế này là đặc sản ở trên thành phố đó má. Trên đó, muốn ăn rau lang luộc, cá lòng tong kho tiêu, canh bông điên điển thì phải có nhiều tiền, vô nhà hàng sang trọng mới ăn được đó.
Hắn quay sang thằng Ba:
- Chúc mừng mày nha, đậu đại học Bách khoa cừ lắm. Sắp tới phải cố lên nhiều nữa nha, chứ vô trong đó phải hoc dữ lắm mới được đó. Không thôi là tiêu mày luôn.
Hắn nói với tía má, nhưng giọng nói vẫn buồn buồn:
- Vừa rồi con đi làm thử việc, ông chủ trả lương hậu hĩnh lắm, có đủ cho thằng Ba đóng học phí, cũng như may bộ áo dài cho con Út ra thị trấn học cấp ba. Lần này ba má yên tâm nha.
Thằng Ba cười hì hì đáp:
- Anh Hai giỏi quá, em cũng phải ráng cho bằng anh Hai chứ.
Hắn nhìn sang con Út, mặc dù có vẻ lam lũ cực khổ, nhưng con Út cũng đã ra dáng con gái rồi, hắn nói với giọng nghiêm túc:
- Út này, sắp tới ra thị trấn học là phải lo học nghe chưa, không được đua đòi bạn bè ăn chơi đó. Mày lấy xe anh Ba đi học, cần sửa sang gì thì đem ra chú Năm sửa cho.
Rồi hắn nói với thằng Ba:
- Mày lên thành phố lấy xe đạp của tao mà đi, xe còn ngon lành lắm.
Thằng Ba hớn hở:
- Vậy là anh Hai tính mua xe máy đi làm sướng nghen, mai mốt cho em mượn đi với đó.
Hắn trầm ngâm, ậm ờ, lòng càng rối bời, không biết trả lời sao đành nói bâng quơ:
- Ừ, tao không đi xe đạp nữa.
Tía hắn nãy giờ không nói gì, có vẻ trầm ngâm, ông chỉ nhìn, ông nghe mấy đứa con nói chuyện. Nét vui mừng tỏ lộ âm thầm. Nhưng rồi một lúc sau, với giọng trầm trầm, đăm chiêm, ông nói:
- Vậy là tao với má tụi mày bây giờ cũng tạm yên tâm rồi, vài năm nữa là tụi mày ổn định hết, là tao với má mày khoẻ rồi. Chứ nhớ cái hồi thằng Hai đậu đại học, tao với má mày bán mấy con heo, gom hết tiền trong nhà, chạy vạy khắp bà con lối xóm mà vẫn chưa đủ. Đêm trước khi thằng Hai lên thành phố, má mày còn phải đem cặp gà đi quanh xóm hỏi bán để cho đủ số tiền đóng học phí đầu năm.
Hắn nghẹn ngào, không cầm được nước mắt mỗi khi nhớ lại sự khổ, sự cực của tía má nó. Bây giờ, lúc này đây, trong lòng hắn đang có một nỗi niềm đang giằng xé mãnh liệt, hắn không biết phải làm sao.
Má hắn thấy bầu khí chùng xuống như vậy, liền nói trách:
- Cái ông này, cứ nói lung tung, kể lể chuyện xưa làm chi không biết.
Rồi bà kể cho hắn nghe những chuyện xảy ra trong xóm thời gian vừa qua, giọng bà xởi lởi như muốn xua tan những lời tía hắn vừa nói lúc nãy.
3
Bữa cơm kết thúc. Ba anh em hắn lúm xúm dọn dẹp chén đũa, bưng mâm ra sau nhà rửa, lau bàn, rót nước cho tía má. Lúc này hắn càng tỏ vẻ ngượng ngùng, bối rối hơn. Tim hắn đập mạnh, đầu óc quay cuồng như bước vào một kì thi quan trọng. Giờ đây, hắn phải nói ra, hắn phải quyết định một điều mà hắn sợ sẽ làm tía má thất vọng, làm cho các em hắn phải buồn. Thế là hắn ôm áo quần đi tắm, như để trấn tĩnh bản thân.
Chuyện là trong thời gian gần đây, không biết từ lúc nào, hắn cảm thấy Chúa gọi hắn đi tu. Điều này không xảy ra đột ngột, nhưng ý tưởng ấy được gieo trong tâm hồn hắn, rồi dần dần lớn lên theo năm tháng. Trong những năm lên thành phố học đại học, hắn tham gia nhóm sinh viên Công giáo, cùng các bạn chia sẻ sinh hoạt dưới sự hướng dẫn của các cha, các thầy, hắn thấy sự nhiệt tình, lòng hy sinh tận tuỵ của các ngài. Đặc biệt, trong những lần tình nguyện đi giúp đỡ bà con nghèo ở những vùng sâu vùng xa giống như làng quê của hắn. Hắn cảm thấy như Chúa cũng gọi hắn để đi phục vụ những người nghèo như vậy. Có một cái gì đó thôi thúc hắn, càng ngày càng mãnh liệt.
Tháng sáu vừa rồi, hắn “thử” nộp đơn thi vào Thỉnh viện Dòng Chúa Cứu Thế, như một cách trắc nghiệm xem thử hắn có ơn gọi hay không. Tuần trước, cha giám đốc Thỉnh viện báo cho hắn là hắn đã trúng tuyển, và cho hắn hai tuần chuẩn bị để gia nhập Thỉnh viện. Điều này khiến hắn đã phân vân suy nghĩ suốt những ngày vừa qua, và giờ đây hắn cũng đang còn đắn đo, phân vân, chưa biết quyết định thế nào. Hắn đứng trước hai chọn lựa, đi làm, hoặc đi tu.
Nếu đi làm, hắn sẽ có tiền để phụ giúp gia đình, lo cho hai em ăn học. Có tiền, hắn lo thuốc cho căn bệnh đau lưng của tía hắn, chữa căn bệnh rối loạn tiền đình của má hắn. Có tiền, hắn cất lại căn nhà cho đàng hoàng. Có tiền, tía má hắn bớt lo lắng về tiền bạc, về cuộc sống.
Nhìn tía má đã già yếu đi một cách mau chóng vì gánh nặng công việc quá sức. Nhìn căn nhà vách lá mái tranh mà nhìn lên có thể thấy được bầu trời trên kia, hắn không thể ngậm ngùi, trong khi những căn nhà xung quanh đã xây cất khang trang. Nhìn hai em lam lũ vất vả cũng như hắn trước đây. Hắn muốn góp công sức để làm cho gia đình hắn khá lên.
Còn nếu như hắn đi tu, thì tất cả mất hết, vẫn sẽ là một căn nhà lá tồi tàn siêu vẹo, vẫn là tía má hắn dãi dầu mưa nắng mà vẫn thiếu trước hụt sau vì lo cho các em ăn học, vẫn phải nghiến răng chịu đựng những cơn đau nhức khi trái gió trở trời, vẫn sẽ là những đứa em cơ cực, và hắn vẫn sẽ là một đứa tay trắng, không danh vọng, không tiền bạc, không địa vị trong xã hội.
Có khi hắn tìm một giải pháp dung hoà, đi làm vài năm, có tiền ổn định cuộc sống, rồi sẽ đi tu. Nhưng hắn sợ rằng khi đã lao mình vào cuộc sống như vậy, liệu hắn có giữ được ơn gọi. Và điều làm hắn ray rứt hơn khi tìm giải pháp dung hoà này đó là hắn cảm thấy dường như hắn còn tính toán với Chúa, vẫn còn so đo thiệt hơn, vẫn chưa tin Chúa, chưa quyết tâm đi theo tiếng Chúa gọi, chưa dám dứt bỏ gia đình, cha mẹ, anh em, nhà cửa ruộng nương, như vậy sao hắn có thể xứng đáng làm môn đệ của Chúa được. Do đó, hắn vẫn cứ băn khoăn ray rứt, không biết phải làm sao.
4
Hắn tắm xong, vào nhà. Tía hắn ngồi ở bộ bàn giữa nhà hút thuốc, má hắn nằm võng đung đưa đang nói chuyện với tía hắn, có vẻ như đang nói gì về hắn. Thấy hắn luống cuống, má hắn cất tiếng với một sự nhẹ nhàng, nhạy cảm và tinh tế của một người mẹ. Bà ôn tồn nói:
- Thằng Hai, mày có chuyện gì sao nãy giờ tao thấy mày sao sao đó. Mày có chuyện gì vậy Hai? Kể tía má nghe coi.
Hắn chần chừ một lát, rồi mới khẽ nói, giọng run run:
- Dạ thưa tía má, con muốn đi tu, con cảm thấy Chúa gọi con dấn thân trong ơn gọi tu trì.
Tía và má hắn đều im lặng, thằng Ba và con Út cũng ngồi như nín thở chờ đợi.
Tía hắn thở dài, giọng chậm rãi.
- Thế thì mày định khi nào đi? Mà mày muốn đi tu từ bao giờ vậy? Sao trước giờ tao với má mày có nghe mày nói gì đâu? Sao giờ đùng đùng muốn đi tu là làm sao?
Hắn rụt rè đáp:
- Dạ thưa tía, cha giám đốc thỉnh viện gọi con rồi, vài bữa nữa là bắt đầu năm thỉnh sinh, nhưng con vẫn còn suy nghĩ lưỡng lự. Con chưa dám quyết định, nên con xin thưa với tía má hay, giờ tía má thấy làm sao?
Má hắn nói nhẹ nhàng:
- Con thích thì cứ đi, đó là ơn gọi cao quý mà, cứ vâng theo ý Chúa đi con à!
Tía hắn thì nói:
- Thế mày còn lo lắng, suy nghĩ cái gì mà lưỡng lự ngập ngừng? Hay là đang có tình cảm với đứa nào? Chứ tao thấy đi tu thì tốt quá, tía má vui mừng lắm. Nhưng vào thỉnh viện như vậy có phải đóng tiền gì nữa không, để tía má lo liệu?
Hắn nói với giọng yếu ớt:
- Dạ không, vô thỉnh viện thì mọi chi phí ăn học nhà dòng sẽ lo cho hết. Con lo nghĩ lưỡng lự là bởi vì nếu con đi tu thì không thể phụ giúp gì được cho tía má để còn lo cho hai em ăn học. Con…
Tía hắn nói vội như muốn xem vào:
- Thế mày lo hơn Chúa à? Lâu nay không phải nhờ Chúa chúc lành, thì gia đình mình được như hôm nay hay sao chứ? Mày học hành như vậy là nhờ Chúa mà, không lẽ mày không tin Chúa sẽ phù trợ cho gia đình mình à? Thiệt, cái thằng…
Nghe nói vậy, hắn tỏ vẻ vui mừng ra mặt:
- Dạ, nếu tía má ủng hộ con như vậy thì con mừng lắm, con sẽ quyết tâm đi đến cùng.
Hai đứa em đứng đằng sau im lặng nãy giờ, giờ cũng hớn hở nói vô:
- Anh Hai đi tu tụi em mừng lắm, tự hào lắm, nên anh cứ yên tâm mà tu nha.
Tía hắn nói:
- Thôi quyết định vậy đi, giờ cả nhà đọc kinh tối, rồi đi ngủ, mai còn dậy sớm đi lễ Chúa Nhật nữa.
Hắn vui vẻ nói:
- Vậy ngày mai, sau khi lễ xong, tía dắt con vô gặp cha sở, trình cho cha hay, và xin cha viết giấy giới thiệu cũng như làm những giấy tờ cần thiết theo yêu cầu của cha giám đốc nha tía.
Thế rồi cả nhà quay quần trước bàn thờ đọc kinh tối. Lời kinh trầm bổng trong một bầu khí đơn sơ nhưng linh thánh, ấm áp tình gia đình. Đọc kinh xong, cả nhà đi ngủ.
Nằm trên giường, nhìn lên mái nhà, ánh trăng luồn qua những chỗ thủng trên mái tranh tạo thành những luồng sáng nhỏ to không đều, mờ ảo trong không gian. Bên ngoài, ếch nhái và côn trùng reo vang. Lòng hắn cũng cảm thấy bình an, nhẹ nhàng, thanh thản, một cảm giác thật ngọt ngào, dễ chịu. Với tất cả lòng hân hoan, hắn khẽ nói: “Tạ ơn Chúa!”
