Ngày đầu tiên đến trường là lần đầu tiên trong đời con được tận mắt nhìn thấy hoa phượng. Cây phượng già rợp bóng trên khoảng sân vuông nho nhỏ. Những tán phượng mùa thu xanh um. Từ giữa sân trường, con nghễnh cổ nhìn lên khoảng trời trong vắt trên đầu. Khoảng trời bị chia nhỏ bởi một màn lưới mỏng mảnh làm bằng những chiếc lá phượng li ti. Khoảng trời được điểm xuyến lác đác với vài cánh hoa đỏ còn sót lại sau mùa hạ. Những cánh hoa nở muộn thật tội nghiệp. Chúng như lạc lõng giữa mất hút giữa cái nền xanh um mướt rượt.
Ông dẫn con đến lớp. Thấy con cứ trù trừ giữa sân trường, ông hỏi:
– Sao vậy con? Con tìm gì vậy?
– Dạ con tìm hoa phượng?
– Con thích hoa phượng hả?
– Dạ, con thích lắm… hoa đẹp quá ông ơi…
Ông cười. Nhưng rồi nhìn cái mặt ngơ ngẩn của con, ông nhăn nhăn vầng trán như nghĩ ngợi về một điều gì đó. Chỉ một chút hoa đỏ cũng đủ làm con ngơ ngẩn thế sao? Ừ, lần đầu tiên con thấy hoa phượng mà. Làng mình nghèo. Xóm mình nghèo. Nghèo cả cơm ăn áo mặc lẫn hoa lá cỏ cây. Trên vùng đất đá trộn lẫn với nhau thì làm sao tìm được chút hoa cỏ đẹp đẹp.
– À, ông ơi, đây có phải là cây hoa đỏ mà mình vẫn thường nhìn thấy từ trong làng mình không ông?… Trong làng mình nhìn ra, con thấy cả một trời rực đỏ…
– Đúng rồi con ạ… nhưng bây giờ đã là cuối mùa hoa rồi…
– Vậy những bông hoa phượng khia trốn đi đâu mất hết rồi hở ông?
– Hoa phượng có trốn đâu, hoa phượng về trời đấy con ạ. Cái gì tồn tại một thời gian ở mặt đất này rồi cũng sẽ về trời hết thôi…
A, hoa phượng về trời. Hoa phượng về trời là đúng rồi. Hoa đẹp thế mà, đáng được về trời lắm.
Ông thường dạy con rằng người ta sống đẹp là để sau này về trời. Trời là nơi chỉ dành cho những điều tốt đẹp. Trời có Chúa tốt lành vô cùng, có Đức Mẹ đẹp thiệt đẹp. Trời còn có có các thiên thần và các thánh không ngừng hát ca và sống hạnh phúc… Trời trong mường tượng của con bây giờ có thêm hoa phượng nữa. Đẹp quá…
– Ông ơi, chừng nào thì con về trời hả ông?
– Chưa đâu con ạ! muốn về trời, con phải đi qua trái đất đã…
– Ông ơi, con mong về trời để được nhìn thấy thật nhiều hoa phượng…
Nhìn cái mặt ngơ ngẩn của con, ông cười. Ông hỏi con có muốn ông dời cây phượng về nhà cho con không. Con ngạc nhiên, cây phượng to thế sao mà dời về nhà mình được hả ông…
Ông dẫn con đi rảo một vòng quanh gốc phượng, chỉ cho con thấy những quả phượng khô nằm rải dưới gốc cây. Quả phượng khô đen đủi cong queo. Con hỏi ông sao cánh hoa đẹp thế kia lại tạo ra những quả xấu xí đến thế? Ông chỉ mỉm cười. Xấu thì sao đâu con. Đâu phải xấu là không tốt, đâu phải đẹp là lúc nào cũng tốt…
Ông và con tách từng hạt phượng nhỏ đem về phơi trước sân nhà. Rồi ông chăm chút cho hạt vào những bọc đất. Ông kiên nhẫn tưới nước đều đều cho bọc đất mỗi ngày… Cho đến khi các chồi cây con con trồi lên trong chiếc bọc. Ông bảo đây là cây phượng con. Ông và con sẽ chăm sóc cho nó lớn để sân nhà mình có hoa phượng.
Cây phượng con lớn lên từng ngày. Con cũng lớn lên từng ngày. Con nóng lòng chờ ngày cây phượng vĩ đơm hoa.
***
Nhưng cây phượng chưa kịp nở hoa thì ông đã đi qua trái đất để về trời. Ngày ông về trời là một ngày mưa dầm rả rích. Cây phượng trước nhà ủ rủ phơi mình trong gió. Ngày đó con còn là một đứa con nít, vô tâm lắm. Thấy họ hàng mình khóc ông, con cũng khóc theo. Nhưng con đâu có biết mình khóc vì cái gì. Con nghĩ rằng ông về trời để chuẩn bị cho một mùa hoa phượng mới. Ông về trời để ươm mầm cho hoa…
Những ngày tuổi thơ bên ông, trong bầu khí quây quần của đại gia đình mình, là những ngày đẹp nhất trong ký ức ngọt ngào của con. Ông mất rồi, đại gia đình chia ly tứ tán mỗi người một phương. Ai cũng có gia đình bé nhỏ của riêng mình. Ai cũng nặng gánh cơm áo. Gia đình con trở thành những người tha phương cầu thực…
Con được tiếp tục học hành nơi phố thị. Trường học ở phố người ta không trồng hoa phượng ông ạ. Người ta tiện tặn tính từng miếng đất. Xây một cái căn-tin thì có giá trị kinh tế hơn là trồng cây hoa phượng. Nền lát xi măng thì sạch sẽ gọn gàng hơn là nền đất cỏ xanh… Trong kỷ niệm tuổi học trò của con không có nhiều hoa phượng. Có phải vì vậy mà hoa phượng cứ mãi đẹp trong con cái vẻ đẹp huyền hoặc của điều gì đó dường như là cổ tích.
Thời sinh viên, con gặp lại cổ tích của mình. Trường sư phạm cổ kính với những gốc phượng già có gần trăm năm tuổi… Con như gặp lại điều gì đó thật thân thương. Nhưng ông ơi, sao con không còn có cảm giác gần gũi nữa. Màu hoa đỏ với con giờ như nửa quen nửa lạ. Có phải vì hoa xứ người thì khác với hoa làng mình? Hay vì con đã lớn, đã không còn ngu ngơ trước cái đẹp một thời hút hồn con? Là dòng đời đổi thay hay là con thay đổi?
Ông ơi, lớn lên con mới hiểu đâu phải điều gì đẹp cũng được trân trọng nâng niu. Lớn lên con mới hiểu rằng hoa phượng không có về trời. Cánh hoa nào cũng chỉ có một thời khoe sắc. Cánh hoa mỹ miều nào cũng phải rơi xuống đất. Không bị gót giày người ta chà đạp thì hoa cũng phải âm thầm mục rữa thối nát với thời gian.
Con nhớ những ngày mưa, xác hoa phượng lẫn với xác lá rơi nhoe nhoét trên sân trường đại học. Con trùm vội chiếc áo mưa, cố chạy cho kịp giờ làm thêm. Cuộc sống sinh viên của con đâu còn có chỗ cho những mơ mộng lãng xẹt như hồi còn nhỏ. Ngắm hoa đâu có giúp gì cho con có cái để ăn, có chỗ để ở, có thể học, có thể sống… Lớn lên, giữa bao bộn bề của cuộc sống, người ta còn mơ gì đến cái đẹp lý tưởng nữa không ông nhỉ?
Rồi con đi vào đời. Dọc lối đi của con thỉnh thoảng lại xuất hiện vài cây hoa phượng đỏ. Có những lúc con giật mình, như giật mình vì nhìn chợt thấy một bóng dáng quen quen tự thở nào đó. Nhưng rồi dòng đời cũng cuốn con đi… mặc cho màu hoa đỏ cứ bám riết theo con trong nhập nhằng ký ức.
***
Ngày con về thăm quê, hai cây phượng ở góc sân nhà mình nở hoa rực rỡ. Con lặng người. Sao hoa lại đẹp thế ông ơi. Đã biết bao mùa hoa đi qua. Đã biết bao cánh hoa rụng rơi mục rữa dưới gốc phượng già. Những cánh hoa bay về đâu? Hồn hoa tan vào đâu? Mặc cho những cánh hoa mùa cũ qua đi, những cánh hoa mới lại tiếp tục vào đời. Mặc cho những xác hoa cuối mùa cứ âm thầm mục rữa, cây phượng vẫn lặng lẽ tích góp cho đời màu hoa rực rỡ. Những mùa hoa liên tục nối tiếp nhau như một dòng chảy bất tận của sự sống.
Gần ba mươi năm trước ông đã trồng những gốc phượng này. Gốc phượng xum xuê tươi tốt chạy suốt dòng thời gian. Cây phượng già bám rễ sâu vào đất mẹ, xuyên qua những lớp sỏi đá cỗi cằn để đi tìm sự sống. Cây phượng già cứ lặng lẽ mà lớn lên cùng với phong ba bão táp. Từ trong cái nghèo nàn khắc nghiệt, cây phượng đơm hoa rực rỡ. Là hoa quả kết tinh từ làng mình mình đấy, là tinh túy của đất quê mình đấy.
Còn con? Con chạy loanh quanh giữa dòng đời. Con trôi mãi miết giữa quê người xứ lạ… Gần ba mươi năm trước ông đã trồng trong con bao điều tốt đẹp. Những điều ấy đã trổ sinh được gì nơi con?…
***
Rồi con lại đi, ông ạ. Đây vẫn là quê hương của con, là nơi chôn nhau cắt rốn của con. Nhưng con sinh ra dường như không phải để bám rễ như cây phượng già. Con được sinh ra cho một cuộc sống khác. Con có một con đường khác. Ước mong rằng đó sẽ là con đường dẫn con về trời. Một ngày nào đó con sẽ theo hoa phượng về trời. Con sẽ gặp lại ông. Con sẽ gặp lại cây phượng già rợp bóng.
Con sẽ gặp lại chính mình với những giấc mơ cổ tích của năm nào. Có những điều đẹp thật đẹp nhưng đâu chỉ là cổ tích. Vì trong con, ông đâu chỉ là cổ tích…
Roma – 09.06.2009
(Cao Gia An, S.J., Hoa Phượng Về Trời, Nxb Tổng Hợp, TpHCM 2014, tr. 88-96)
